Kind zoekt ouders
Opiniemakers
Kind zoekt ouders
dinsdag 15 december 2009Auteur:
DE STANDAARD ANALYSE — 'Adoptie bevindt zich wereldwijd in crisis' kopte De Standaard gisteren. In Brussel ging die dag een staten-generaal van start die de knelpunten voor Vlaanderen onder de loep moet nemen. Eén van de grootste problemen? Te weinig kinderen voor te veel ouders. Er staan in Vlaanderen meer dan 400 kandidaat-ouders op een wachtlijst. Ter vergelijking: vorig jaar werden 210 buitenlandse kindjes door Vlamingen geadopteerd. Dat terwijl Bulgaarse weeskinderen nog altijd in erbarmelijke omstandigheden opgroeien of de straten van Calcutta overspoeld worden door bedelende weeskinderen.
Dat tekort aan buitenlandse kinderen er niet altijd geweest. Brigitte Slot, beleidsmedewerker bij het ministerie van Financiën in Nederland, schrijft in Justitiële Verkenningen over de beginjaren van adoptie: 'Het aanbod was vele malen groter dan de vraag. Oorlog, armoede, sociale ontwrichting, waren oorzaak van een niet onaanzienlijk aanbod van kinderen.'
Redmiddel
Uit die situatie vloeide een specifieke mentaliteit voort, typisch voor de jaren zeventig. 'Adoptie werd lange tijd gezien als een daad van mededogen', zegt Slot. 'Als laatste redmiddel om een kind zonder ouders kans te bieden op een menswaardig bestaan. In professioneel opzicht was adoptie het exclusieve terrein van maatschappelijk werkers, psychologen en juristen. Adoptie werd uitsluitend door een humanitaire bril bezien.'
Maar adoptie is ook handel, zo concludeert Slot, en het is dat steeds meer geworden. 'Met het groeiende aantal internationale adopties ontstond een nieuwe situatie. Vraag en aanbod werden door professionele partijen op elkaar afgestemd. Daaromheen ontstond een dienstverlenende industrie om adoptie in goede banen te leiden en problemen waar mogelijk op te lossen. (...) Op deze manier zijn economische krachten in het spel gekomen die, ondanks de oprechte bedoelingen van de meeste adoptieouders en een gewetensvol toezicht door overheden, onvermijdelijk tot onwenselijke effecten leiden.'
Die 'ongewenste effecten' kwamen genadeloos aan het licht wanneer geadopteerde kinderen op volwassen leeftijd op zoek gingen naar hun roots. 'Er zijn heel wat schrijnende situaties bekend van kinderen die helemaal niet afgestaan waren', zegt Inge Demol van Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw (VAG). 'Het kind was gewoon naar het ziekenhuis gebracht, bijvoorbeeld, omdat het ziek was. Wanneer het weer beter was, ging het naar het weeshuis. De ouders wisten van niets. Kan je je inbeelden wat dat met iemand doet?'
Misbruiken
Het zijn dat soort misbruiken die in 1993 tot het Verdrag van Den Haag geleid hebben. Elk land dat kinderen ter adoptie aanbiedt en dat het verdrag ratificeert, engageert zich om eerst binnen de eigen landsgrenzen een oplossing te zoeken voor het kind, alvorens het aan te bieden voor internationale adoptie. Landen aan de 'ontvangende' kant engageren zich dat de adoptieprocedure zo zorgvuldig mogelijk plaatsvindt.
De inhoud van het verdrag wijst op een mentaliteitsverandering sinds de jaren zeventig. 'Terwijl vroeger eerder de mentaliteit heerste dat het kind dankbaar moest zijn dat het gered werd, vindt men nu dat het kind in de eerste plaats in het herkomstland een plekje moet krijgen', zegt Demol. 'Het Haagse Verdrag heeft in eerste instantie de bedoeling om het kind te beschermen. Een kind is dus pas “adoptabel, als het geen familie in eigen land heeft. Het is vandaag (gisteren, red.) ook op de staten-generaal gezegd: er moeten ouders gezocht worden voor het kind en geen kind voor de ouders.'
Sinds China in 2006 het verdrag ratificeerde, daalde het aantal adopties in Nederland met een derde. Iedereen is het over eens dat het Haagse Verdrag aan de basis ligt van het slinkende aanbod. Maar met de misbruiken en schandalen die aan het licht kwamen, ontstond ook een gevoel van schaamte dat het aanbod mee kan hebben beïnvloed. 'Autoriteiten gaan daarom eerst in eigen land op zoek gaan naar een oplossing', zegt Leen Du Bois van Kind en Gezin. 'We krijgen vaak te horen dat er zoveel weeskinderen zijn die wereldwijd op straat opgroeien, maar zo simpel ligt het dus niet. Omdat ze op straat leven, zijn ze nog niet adoptabel.'
Valerie Droeven is redactrice binnenland.
Elke dag beantwoordt De Standaard een actuele vraag.
.