‘Wie zegt dat ook wij niet verkocht zijn?’ Adoptiedossiers vaak erg summier

‘Ik vergelijk het met het misbruik in de kerk: daar heerste ook lang een omerta’, zegt Prakash Goossens. Gert Jochems

In ons land wonen naar schatting 7.000 mensen die als kind geadopteerd werden vanuit het buitenland. Velen van hen zijn op zoek naar het échte verhaal achter hun adoptie.

‘Wie zegt dat ook wij niet verkocht zijn?’

Adoptiedossiers vaak erg summier Lees verder onderaan

VEERLE BEEL

BRUSSELHet tv-programma Trafiek Axel, dat donderdagavond op Vier werd uitgezonden, heeft bij volwassen geadopteerden in ons land een open zenuw geraakt. In het programma werd getoond hoe in India kinderen gekocht kunnen worden. ‘Wie zegt dat er niet met onze adoptiepapieren is geknoeid, dat ook wij niet verkocht zijn?’

Prakash Goossens (41) is jurist en Belg door adoptie. Zijn roots liggen in het Indiase Kerala, vanwaar hij op achtjarige leeftijd naar ons land kwam. Hij verwoordt wat bij verschillende van zijn lotgenoten leeft: ‘Ik wil niet aan stemmingmakerij doen, maar waarom komt er in dit land geen waarheidscommissie over internationale adopties in het verleden?’

‘Wij hebben veel vragen en we hebben ook het gevoel dat er niet gepraat kan worden over dat verleden, omdat adoptie “met de ­beste intenties” gebeurde. En dus moeten wij het verleden laten rusten. Onze dossiers zijn al zo lang verjaard, nietwaar? Maar wij zijn er nog wel!’

‘Internationale adopties zijn een historische leugen waarvoor officiële excuses op hun plaats zouden zijn’

PRAKASH GOOSSENS

Werd als kind geadopteerd uit India

‘Gek genoeg weet niemand precies met hoevelen we zijn in België, omdat de adoptiediensten vroeger niet verplicht waren om dat bij te houden. Schattingen hebben het over 7.000 Belgen met een adoptieverleden in het buitenland.’

Erkend én niet-erkend

‘Het Vlaams Centrum voor Adoptie (VCA) heeft cijfers van het aantal adopties via erkende adoptiediensten tussen 1992 en 2017. Over een periode van 25 jaar waren dat er 3.706. Dat is een onderschatting, omdat er zowel voor als na 1992 ook adopties via niet-erkende diensten gebeurden.’

Internationale adoptie kwam pas goed op gang vanaf het eind van de jaren zestig. In de daaropvolgende decennia kwamen jaarlijks vele honderden kinderen uit onder andere India, Sri Lanka, ­Colombia, Rwanda, Haïti, Zuid-Korea en Ethiopië naar België. Ons land sloot daarmee aan bij een internationale trend. Tot men meer en meer vaststelde dat adoptie als kanaal diende voor kinderhandel.

‘Ouders werden vroeger amper gescreend. Als je getrouwd was en katholiek, kwam je in aanmerking’

Pas later werd alles meer gereguleerd en kwam er wetgeving. In navolging van het Haags Adoptieverdrag werd de samenwerking met heel wat landen stopgezet. In 2013 volgde een nieuw adoptie­decreet, waardoor de cijfers nog naar beneden gingen. Vorig jaar kwamen nog slechts 32 kinderen via internationale adoptie naar ons land. Tien jaar eerder waren het er jaarlijks nog meer dan 200.

Schuldig verzuim

‘Het klopt dat de wetgeving nu strikter is, en dat is een goede zaak’, zegt Goossens. ‘Maar dat mag ons toch niet beletten om naar het verleden te kijken? De overheid heeft schuldig verzuim gepleegd door de vele vzw’s die adoptiekinderen naar hier haalden, geen strobreed in de weg te leggen. Dat waren caritatieve instellingen, veelal verbonden aan de kerk. Ouders werden amper gescreend: als je getrouwd was en katholiek, kwam je in aanmerking.’

‘Weet je dat er in de jaren 80 nog twaalf van die adoptie-vzw’s actief waren? Veel van die vzw’s hebben hun dossiers vernietigd of laten verdwijnen toen ze ermee ophielden. Zij kozen louter de kant van de adoptieouders en de weeshuizen. Om ons, de geadopteerden, waren ze amper bekommerd.’

‘Ik vergelijk het met het misbruik in de kerk: daar heerste ook lang een omerta. Internationale adopties zijn, net als dat misbruik, een historische leugen waarvoor officiële excuses op hun plaats zouden zijn.’

‘In 2015 heeft het Vlaams Parlement zich al verontschuldigd voor de praktijken van gedwongen adopties. Nu is het tijd om dit ook te doen voor interlandelijke adopties, na historisch onderzoek.’

Centralisering nodig

Prakash Goossens volgt de Indiase situatie op de voet, omdat hij zelf actief is binnen de vzw Side by Side. Hij reist vaak naar zijn geboorteland. ‘Vorig jaar heeft de Indiase overheid nog een onderzoek bevolen naar de adoptiepraktijken van de Mother Theresa Sisters. Zij regelden nog altijd adopties, niet met België, maar met andere westerse landen. Na dat onderzoek hebben ze hun werking stopgezet. Er moet dus iets niet in orde geweest zijn. En als dát kan, hoe ging het er dan vroeger in al die weeshuizen aan toe? Velen van ons vragen zich af wat er voorafging aan onze adoptie. In hoeverre werden papieren vervalst om toch maar een adoptie mogelijk te maken?’

‘Overigens vraag ik me ook af waarom er vandaag nog altijd drie vzw’s zijn die subsidies krijgen om internationale adopties te regelen in ons land voor amper 32 adopties? Is het geen tijd om alles te centraliseren?’

Adoptiedossiers vaak erg summier

Interlandelijk geadopteerden kunnen inzage in hun dossier vragen bij het Vlaams Centrum voor adoptie (VCA). Dat beschikt lang niet over alle dossiers. Veel dossiers werden vernietigd toen de adoptie-vzw’s ermee stopten. Soms is de informatie ook erg summier. De dienst zoekt desnoods mee in binnen- en buitenland naar meer informatie.

In 2017 kreeg het VCA van 43 interlandelijk geadopteerden de vraag om inzage in hun dossier. 16 van hen konden effectief geholpen worden, het dossier van de anderen ontbrak. Daarnaast vroegen 15 kinderen die eind jaren 50 naar België kwamen via SAVE (een instelling voor opvang van metiskinderen in Rwanda, red.) inzage in hun dossier.

Twintig buitenlands geadopteerden vroegen steun bij de zoektocht in het land van herkomst naar hun roots. (vbr)

)