Samenvatting by Anneke Vinke ( Adoptie in beweging )
Summary
In recent years we have been in the newspapers with some regularity
startled by news about illegal admission of children with
as a goal to adopt them and offer a safe home. Sometimes unsuspecting,
sometimes very calculated adults, circumvent the law. [1, 2]
"Adoption is not necessarily associated with serious problems or problems
disorder. Give up a child for adoption, adopt a child or as a child
However, being adopted is a factor that affects the lives of all
determine those involved. "(De Leeuw & Van Tuyll, 1997) [3]
1 Introduction
The Dutch adoption law celebrated its fiftieth birthday in 2006
with a congress entitled "Changing Tires." From a legal point of view
to properly display what is happening: becoming one family bond
exchanged for the other. Fifty years of experience making adoption
However, it is clear that this change pedagogically and psychologically
considering a complex event that has major consequences for
involved. We have learned a lot in fifty years. That is why
time to stand still, look back and look ahead. In
In this opinion article I pay attention to movements in it
adoption field, a pedagogical perspective on adoption and weighing and
being suitable of adoptive parents. I conclude with a number of wishes
for the future.
2 Adoption: a field in motion
Adoption is a subject for which many social and media
attention. It is a field in motion. Also in 2007 there are
changes coming: more and more countries are living the Hague
Adoption treaty [4] after, which means numbers of healthy young babies who are before
adopt adoption abroad. Furthermore it brings
scientific research provides new insights and sets immediately
stakeholders (experiential experts) adoption as an institution with
associated structures for discussion. The movement is limited
not to legislation or policy. It also includes research into
adoption, makes suggestions for adoption (after) care and listens to
Individual experiences of the person concerned in order to learn how we adopt
can improve. Most important question that must always be answered
is how the best interests of the child are optimally served by
these new movements. That is, after all, the starting point for adoption:
the child and his / her right to family education.
2.1 Legislation on the move
First of all, the legal field is changing: the Admission Act
foreign children for adoption, dating from 1998, became in 2004
evaluated and there is a draft new bill before it. The
changes relate to the extension of age limits
that apply to the prospective adoptive parent (s), the principle consent
regarding the possibility of having two children simultaneously adopted for adoption
and the increase in the validity period of the
principle permission from three to four years. A part of the
changes can count on broad support in the adoption field and
comes directly from the Wobka evaluation. The intended
change the age limits. However, this is mainly back
to a successful political lobby of adoptive parent groups
and social tolerance in general than results
the aforementioned evaluation or research data. Also the Council
Criminal Law Application and Youth Protection recommends the proposed
change in age criteria, as they do
not in the best interest of the child (advice RSJ 8/11/2006).
2.2 Research on the move
In recent decades there have been hundreds of psychological and
pedagogical studies on adoption published. Main
the conclusion is that adoptive children are vulnerable. They have more and
more often behavioral school and emotional problems compared to them
non-adopted peers (Wierzbicki, 1997 [5]; Verhulst &
Versluis-den Bieman, 1989 [6]; Versluis-den Bieman, 1994 [7]; Stams,
1999 [8]). Adopters also walk as a group in young adulthood
a greater risk of developing mental problems than
adults who spent their childhood in their native families (Tieman,
2006 [9]; Storsbergen, 2004 [10]). Hjern, Lindblad and Vinnerljung
(2002) [11] show that adopters in Sweden (born between '70
and '79) run a higher risk of dying due to suicide,
make a suicide attempt more often, have been admitted more often as a result of
addiction or psychiatric problems or an offense. This one
studies emphasize the risks that adoption can entail.
Juffer (2002) [12] argues that in her inauguration
adopted children do not have to be compared with their peers
after all: the alternative to adoption is lagging behind
a (negligible) home environment, with all the negative consequences of
then. Juffer and Van IJzendoorn 270 subjected to a meta-analysis
adoption studies and with that data on 230,000 adopted people
investigation. In addition to the previously discussed risks and problems, this shows
meta-analysis convincing that children are in a home or elsewhere
largely caught up. That's a new one
finding: both in height, weight, skull circumference, adhesion,
cognitive development, self-esteem as behavior make the
adopted children made a huge leap forward. Van IJzendoorn and
Juffer (2006) [13] then conclude that adoption is a powerful one
intervention. After all, the majority of (international) adoptees are
well adjusted. I would like to add that we are on the basis of
these research results adoption may be labeled 'evidence based'
to give. Perhaps adoption is even the only evidence-based one
child protection measure that we know. That's an important one
given that we must not lose sight of it
that vulnerability remains at an individual level and that it may be necessary
to request additional support.
2.5 Numbers on the move
Approximately 50,000 adopted persons live in the Netherlands [14]. A large part of
they are adults, two-thirds are born abroad and one-third
in the Netherlands. Each adopted person has a number of family members around him
are estimated that there are on average 12: two parents,
two pairs of grandparents, two uncles / aunts of each parent in any weather
one or two children. If we keep this number then there are to
estimated at least 600,000 people in the Netherlands directly involved
adoption: that is 2 to 3% of the Dutch population15. Adoption
therefore concerns a relatively small group of people and it appears that the
group will eventually become smaller. The numbers are substantial
movement. In 2005 almost 1200 children died in the Netherlands
to be adopted. In 2006, that number dropped to around
750. [16] Every year around 1800 are approved in principle
handed in. Slowly but surely a reservoir of waiting is created
parents. On the other hand, the Netherlands has a large group of people waiting
children. Not on adoption, but on family education through foster care.
There is no connection (yet) between the two. Prospective adoptive parents
sometimes wait for four years for a child. Dutch children are waiting
sometimes months on a new family. Especially for young children there is one
shortage of foster families.
In the meantime, there has been a shift in the countries of
origin. Young, healthy babies are increasingly becoming their own
landed, within one's own family or in a foster home, conform
the Hague Convention. Children who go abroad for adoption
are increasingly children with - by Dutch standards -
child protection history. We are talking about children who
have lived in a home for a long time, children who are often
transferred, children whose parents have been removed from the custody or
dismayed because they could not offer basic care, children who
be emotionally and practically neglected or make children
have had child abuse. In addition, there are more and more
parents wanted for children with a medical or social file. In the
adoption world they are called special needs children. These are children who
have a special educational and developmental need. Specific
is it about children with medical conditions, (operable) disability (s),
children who come in together with brothers or sisters or children who
be older than four years on arrival.
Dutch adoption practice signals that this group is growing.
If this is the case, this means an increase in tasks for educators.
If so, it also means adoption and foster care towards each other
grow up. Simply because the background of the children for which
Looking for a family is becoming increasingly similar.
2.3 Adoption assistance on the move
In the past ten years, the changes in youth care have been there
led to fragmentation of adoption-specific knowledge.
Adoption parents with questions, report that they are rarely an immediate expert
can find help. Coming along long (detour) roads are often (too) late
one of the few adoption specialists. Specific
adoption care, preventive or curative, is scarce and not without
more available for every adoptive family. One is missing
policy vision on care for adopted persons and their families who have the right
of children in family upbringing by focusing on time
provide specialized care.
Fifty years of adoption means that there is a large group of adopted people
who is now an adult. Their life stories give a personal
and with that a nuanced picture of their adoption, of the way in which
before their family ties were "changed" or could not change
(eg Hoksbergen, 2006 [17]; Harris, 2006 [18]; Verrrier,
1993 [19]). It is important to listen to them and to be modest
are like the western world. Adoption does not always solve everything, adoption
has placed them for a lifetime statement. A statement that is not
ends with adulthood and for some it is a task that they do
complete with a lot of effort and pain. Currently the movement seems
to provide assistance and expertise with regard to adoption
bundle. [20]
3 Adoption: work in progress
Children's chances of achieving optimum outcomes will depend on their
parent's capacities to respond appropriately to their needs at
different stages of their development "(Department of Health, UK,
2000b, p.9) [21]. This quote shows exactly what adoption is all about
goes: being able to adapt the upbringing to what the child needs
has. Adoption is a pedagogical, evidence-based intervention that
offers children opportunities to catch up with arrears. This
overtaking does not happen automatically and adoption is only the first step.
The actual work takes place in the adoptive family. Bohman and
Sigvardsson (1981 [22], 1990 [23]), conclude that they are adopted children
can go well “provided that the adoptive homes are or a good
standard and psychologically well prepared for the task of rearing a
non-biological child ”. This is crucial. Cohen (2002) [24]
notes that adoptive families generally have good ones
psychological support and resources and at family and relationship level
often function well. Vinke (1999) [25] speaks in this context
the pedagogical capital of adoptive parents. The most important
parenting task of adoptive parents, helping the child to become who it is
is. To this end, the parents must be as good as possible
create development conditions. Conditions required for the
children to catch up that so beautifully emerges
research into groups of adopted people, including at individual level
so that they can build their identity and themselves
could be. From the background that adoption is an effective one
intervention that guarantees the right of children to family education
it is important to ensure that adoptive families are really families
with educational capital. The preparation followed by the official
assessment of aspiring educators is aimed at this.
3.1. Assessment dilemma
Adoption seeks a family for a child. The child stands with that
central. The child is also the unknown. That's it
assessment dilemma is a fact. After all, a targeted assessment is
focused on matching between parenting and development needs
of a specific child and the connection of the possibilities, the
pedagogical capital of prospective parents. Three questions serve
to be answered:
1. What does this child need?
2. What can these prospective parents offer?
3. What other factors in the family or (grand) family also bear
contribute to a positive development of the child?
But it is precisely with adoption that we only know in general terms what this child is
needs and from those general terms we try to estimate
to make use of the pedagogical capital of the parents. That's why it's from
it is important to have clear theoretical and practically founded assumptions
choose the assessment.
3.2 Developmental tasks and educational needs of adopted children
A child has one or more tasks at every stage of development
to complete (development tasks). The child does one at each stage
another appeal to parents (parenting statement). In addition to all 'normal'
development assignments face adoptive families
adoption-specific tasks and therefore also adoption-specific educators' tasks.
The table below provides an overview of the
most important tasks, ranked globally from first (top) to
later (below).
The completion of the tasks is mainly determined by whether or not
absence of threatening or protective factors.
Examples are the temperament of the child, flexibility
from the parents. [27] Important for adoptive families is that sometimes one
phase has been skipped, allowing an older child to show behavior,
that absolutely does not (no longer) match the calendar age. Still gotta go on
this behavior can be reacted as if it is a younger child. Which
can ask a lot from adoptive parents. Then it is important that she is able
to raise adoption-specific. Then the following will come for them
parenting duties covered:
In fact, we are dealing with general assessment versus specific
bringing up the assessment in advance and the suitability in the long
may vary in duration. There is no one-to-one relationship between the
assessment in advance and the suitability of educators in the long term.
At the start of an adoption, no specific match is made between the
needs of a child and the (im) possibilities of parents. Therefore
It remains very difficult to predict how individual families are
will perish. This does not alter the fact that it is important to take care of it
minimizing risks. There can be theoretically founded
assessing contributions. Later in the process it is crucial too
provide a structural system of support and care, analogue
to a system as we know it in foster care.
3.3 Adoption parenting as a process
Assessment of parenting capacities of parents can and can be done so much
possibly according to theoretically based themes. There are
various theoretical frameworks that are appropriate or appropriate
can be made for the Dutch situation. After all one
evidence-based assessment system must also be practically anchored.
Such a system was developed in England by the Department of
Health [28] and adapted for, for example, assessing
educational options (parenting capacity) (Hackett, 2003 [29]). A
a clear assessment method leads to an insightful decision
about providing formal consent for adoption. However,
such permission is not a "diploma" nor a guarantee for a
flawless adoption process. That is the crux: adoption is one
process, for life for all involved. The requirements that meet
adopting parents are therefore not "entry requirements". Being
traits of people, preferably traits that people themselves
(h) recognizes and what people will work with to become the educator
who needs the child placed in this family. A
honest attitude, self-selection, flexibility and openness are some
examples of essential characteristics of adoptive parents. They form
in my opinion important aspects of educational capital.
Capital that forms the basis and can be expanded or increased if necessary
by deploying targeted assistance.
4. Looking back and looking ahead
Fifty years of adoption has taught us a lot, both legally,
social, social-scientific and individual level. The
theme of the study day changing tires sounds irrevocable. Which
is also true: adoption is forever, a lifetime. It is a process
with their own subjects, life tasks in every phase of life and for everyone
slightly different again. All people who play a role in the life of
the adopted person must be given the place that is for him or her
makes sense. Tires are not changed. Tires remain,
visible and invisible. Adoption is the inseparable connection
between adopters and their two parents. Between countries and
cultures. That is complicated and fascinating at the same time. With the most
Adopted children are doing well, with most adoptive parents as well. Which
makes adoption worthwhile as an alternative for children who
can no longer grow up with their parents. Yet we don't have to
be reckless: the movement outlined above that there is less
children come, possibly also more children with a loaded past
urges caution. This also justifies a few wishes for the
future. It seems to me essential to all the above mentioned
connect movements with each other so that adoption is embedded in
existing structures of care for young people, families and adults.
The main goal of both foster and adoption care is that of children
grow up in families, simply because that is basically the best
development and education conditions. Of course there must first
every effort has been made to bring children and birth parents together
to hold. If that really does not work, foster care or - will be the last option
(international) adoption. This vision includes foster care and care
adoption in line with each other. That also implies that adoption with care
must be surrounded: adoption care. Research is needed to be objective
collect data for example around numbers of children who
waiting for a family or setting up an evidence based
system of assessment and guidance. With that, research can
support practice. Dialogue is needed to ensure that
involved parents, adopters, researchers, policy makers and
social workers continue to speak each other's language and also really speak of each other's
knowledge and experience. In this way adoption and the field keep moving.
Hopefully we will be able to work with stakeholders in a few years' time
looking back and concluding that we have used the movements
good of the children and their families.
5 Endnotes
1. This article is an adaptation of the reading 'Weighted and suitable
found .... about requirements for adoptive parents', held on December 7, 2007
in Amersfoort at the NIP / FJR study day 'Changing tires; 50 years
adoption legislation '.
Dutch:
Samenvatting
De afgelopen jaren worden we in de kranten met enige regelmaat
opgeschrikt door berichtgeving over illegale opneming van kinderen met
als doel ze te adopteren en een veilig thuis te bieden. Soms argeloze,
soms ook zeer berekende volwassenen, omzeilen de wet.[1, 2]
"Adoptie gaat niet per sé gepaard met ernstige problematiek of een
stoornis. Een kind afstaan ter adoptie, een kind adopteren of als kind
geadopteerd worden is echter wel een factor die de levens van alle
betrokkenen bepaalt." (De Leeuw & Van Tuyll, 1997)[3]
1 Inleiding
De Nederlandse adoptiewet vierde in 2006 haar vijftigste verjaardag
met een congres getiteld ‘Banden verwisselen’. Juridisch gezien lijkt
dat goed weer te geven wat er gebeurt: de ene familieband wordt
ingewisseld voor de andere. Vijftig jaar ervaring met adoptie maken
echter duidelijk dat dit verwisselen pedagogisch en psychologisch
gezien een complex gebeuren is dat grote gevolgen heeft voor
betrokkenen. In vijftig jaar hebben we veel geleerd. Het is daarom
tijd om even stil te staan, terug te blikken en vooruit te zien. In
dit opiniërende artikel besteed ik aandacht aan bewegingen in het
adoptieveld, een pedagogisch perspectief op adoptie en het wegen en
geschikt bevinden van adoptieouders. Ik sluit af met een aantal wensen
voor de toekomst.
2 Adoptie: een veld in beweging
Adoptie is een onderwerp waarvoor veel maatschappelijke en media
aandacht bestaat. Het is een veld in beweging. Ook in 2007 zijn er
veranderingen op komst: steeds meer landen leven het Haags
Adoptieverdrag[4] na, waardoor aantallen gezonde jonge baby’s die voor
adoptie naar het buitenland gaan afnemen. Voorts brengt
wetenschappelijk onderzoek nieuwe inzichten en stellen direct
betrokkenen (ervaringsdeskundigen) adoptie als instituut met
bijbehorende structuren ter discussie. De beweging beperkt zich
daarmee niet tot wetgeving of beleid. Zij omvat ook onderzoek naar
adoptie, doet suggesties voor adoptie(na)zorg en luistert naar
individuele ervaringen van betrokkene om zo te leren hoe we adoptie
kunnen verbeteren. Belangrijkste vraag die telkens beantwoord moet
worden, is hoe het belang van het kind optimaal gediend wordt door
deze nieuwe bewegingen. Dat is immers het uitgangspunt bij adoptie:
het kind en diens recht op gezinsopvoeding.
2.1 Wetgeving in beweging
Allereerst is het juridische veld in beweging: de Wet opneming
buitenlandse kinderen ter adoptie, daterend uit 1998, werd in 2004
geëvalueerd en er ligt een concept nieuw wetsvoorstel voor. De
wijzigingen hebben betrekking op het verruimen van leeftijdsgrenzen
die gelden voor de aspirant-adoptieouder(s), de beginseltoestemming
voor wat betreft de mogelijkheid twee kinderen tegelijk ter adoptie op
te nemen en de verhoging van de geldigheidsduur van de
beginseltoestemming van drie naar vier jaren. Een deel van de
wijzigingen kan rekenen op een breed draagvlak in het adoptieveld en
komt rechtstreeks voort uit de evaluatie Wobka. De voorgenomen
wijziging van de leeftijdsgrenzen niet. Deze is echter vooral terug te
voeren op een succesvolle politieke lobby van adoptieoudergroeperingen
en maatschappelijke tolerantie in het algemeen dan op resultaten uit
de voornoemde evaluatie of gegevens uit onderzoek. Ook de Raad voor
Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming adviseert om de voorgestelde
wijziging in leeftijdscriteria niet door te voeren,aangezien zij deze
niet in het belang van het kind vindt (advies RSJ 8/11/2006).
2.2 Onderzoek in beweging
In de afgelopen decennia zijn er honderden psychologische en
pedagogische studies naar adoptie gepubliceerd. Belangrijkste
conclusie is dat adoptiekinderen kwetsbaar zijn. Zij hebben meer en
vaker gedragsschool en emotionele problemen in vergelijking tot hun
niet geadopteerde leeftijdgenoten (Wierzbicki, 1997[5]; Verhulst &
Versluis-den Bieman, 1989[6]; Versluis-den Bieman, 1994[7]; Stams,
1999[8]). Ook in de jong-volwassenheid lopen geadopteerden als groep
een groter risico op het ontwikkelen van psychische problemen dan
volwassenen die hun jeugd in hun geboortegezin doorbrachten (Tieman,
2006[9]; Storsbergen, 2004[10]). Hjern, Lindblad en Vinnerljung
(2002)[11] laten zien dat geadopteerden in Zweden (geboren tussen ’70
en ’79) een hoger risico lopen te overlijden ten gevolge suïcide,
vaker een suïcide poging doen, vaker opgenomen zijn ten gevolge van
verslavings- of psychiatrische problematiek of een delict begaan. Deze
studies benadrukken de risico’s die adoptie met zich mee kan brengen.
Juffer (2002)[12] beargumenteert in haar inauguratie dat
adoptiekinderen niet zonder meer met leeftijdgenoten vergeleken moeten
worden: immers het alternatief voor adoptie is het achterblijven in
een (verwaarlozende) tehuisomgeving, met alle negatieve gevolgen van
dien. In een metaanalyse onderworpen Juffer en Van IJzendoorn 270
adoptiestudies en daarmee data over 230.000 geadopteerden, aan nader
onderzoek. Naast de eerder besproken risico’s en problemen, toont deze
meta-analyse overtuigend aan dat kinderen de in een tehuis of elders
opgelopen achterstanden grotendeels inhalen. Dat is een nieuwe
bevinding: zowel in lengte, gewicht ,schedelomtrek, hechting,
cognitieve ontwikkeling, zelfwaardering als gedrag maken de
geadopteerde kinderen een enorme sprong vooruit. Van IJzendoorn en
Juffer (2006)[13] concluderen vervolgens dat adoptie een krachtige
interventie is. Immers ”the majority of (international) adoptees are
well adjusted”. Ik zou daaraan toe willen voegen dat we op grond van
deze onderzoeksresultaten adoptie het predikaat ‘evidence based’ mogen
geven. Misschien is adoptie zelfs de enige echt evidence based
kinderbeschermingsmaatregel die we kennen. Dat is een belangrijk
gegeven, met dien verstande dat we niet uit het oog mogen verliezen
dat er op individueel niveau kwetsbaarheid blijft én dat het nodig kan
zijn om extra ondersteuning in te roepen.
2.5 Aantallen in beweging
In Nederland wonen circa 50.000 geadopteerden[14]. Een groot deel van
hen is volwassen, tweederde is geboren in het buitenland en eenderde
in Nederland. Elke geadopteerde heeft een aantal familieleden om zich
heen staan, de schatting is dat dit er gemiddeld 12 zijn: twee ouders,
twee paar grootouders, twee ooms/tantes van elke ouder met elk weer
een of twee kinderen. Als we dit aantal aanhouden dan zijn er naar
schatting ten minste 600.000 mensen in Nederland direct betrokken bij
adoptie: dat is 2 tot 3% van de Nederlandse populatie15. Adoptie
betreft dus een relatief kleine groep mensen en het lijkt erop dat de
groep op den duur kleiner gaat worden. De aantallen zijn flink in
beweging. In 2005 kwamen er bijna 1200 kinderen naar Nederland om
geadopteerd te worden. In 2006 is dat aantal gedaald tot circa
750.[16] Elk jaar worden circa 1800 beginseltoestemmingen voor adoptie
afgegeven. Langzaam maar zeker ontstaat een stuwmeer van wachtende
ouders. Aan de andere kant kent Nederland een grote groep wachtende
kinderen. Niet op adoptie, wel op gezinsopvoeding middels pleegzorg.
Er ligt (nog) geen verbinding tussen beiden. Aspirant adoptieouders
wachten soms wel vier jaar op een kind. Nederlandse kinderen wachten
soms maanden op een nieuw gezin. Vooral voor jonge kinderen is er een
tekort aan pleeggezinnen.
Ondertussen is er sprake van een verschuiving in de landen van
herkomst. De jonge, gezonde baby’s worden steeds vaker in het eigen
land opgevangen, binnen de eigen familie of in een pleeggezin, conform
het Haags Verdrag. Kinderen die voor adoptie naar het buitenland gaan
zijn steeds vaker kinderen met een – naar Nederlandse maatstaven –
kinderbeschermingsverleden. We hebben het dan over kinderen die
langdurig in een tehuis hebben gewoond, kinderen die vaak zijn
overgeplaatst, kinderen waarvan ouders uit het gezag zijn ontheven of
ontzet omdat ze geen basisverzorging konden bieden, kinderen die
emotioneel en praktisch verwaarloosd zijn of kinderen die te maken
hebben gehad met kindermishandeling. Daarnaast worden er vaker en meer
ouders gezocht voor kinderen met een medisch of sociaal dossier. In de
adoptiewereld heten zij special needs kinderen. Dit zijn kinderen die
een speciale opvoedings- en ontwikkelingsbehoefte hebben. Concreet
gaat het om kinderen met medische condities, (operabele) handicap (s),
kinderen die samen met broertjes of zusjes binnenkomen of kinderen die
ouder zijn dan vier jaar bij aankomst.
De Nederlandse adoptiepraktijk signaleert dat deze groep groeiend is.
Als dat zo is, betekent dit een verzwaring van taken voor opvoeders.
Als dat zo is, betekent dit ook dat adoptie en pleegzorg naar elkaar
toegroeien. Simpelweg omdat de achtergrond van de kinderen waarvoor
een gezin gezocht wordt steeds vergelijkbaarder wordt.
2.3 Adoptiehulpverlening in beweging
In de afgelopen tien jaar hebben de veranderingen in de jeugdzorg er
toe geleid dat de adoptie-specifieke kennis versnipperd is geraakt.
Adoptie-ouders met vragen, melden dat zij zelden direct deskundige
hulp kunnen vinden. Via lange (om) wegen komen zijn vaak (te) laat bij
een van de weinige adoptiespecialisten terecht. Specifieke
adoptiezorg, preventief of curatief is maar schaars en niet zonder
meer voor ieder adoptiegezin beschikbaar. Er ontbreekt een
beleidsvisie op zorg aan geadopteerden en hun gezinnen die het recht
van kinderen op gezinsopvoeding mee ondersteunt door gericht op tijd
gespecialiseerde zorg te bieden.
Vijftig jaar adoptie betekent dat er een grote groep geadopteerden is
die inmiddels volwassen is. Hun levensverhalen geven een persoonlijk
en daarmee genuanceerd beeld van hun adoptie, van de manier waarop
voor hun de familiebanden ‘gewisseld’ zijn of niet gewisseld konden
worden (bv. Hoksbergen, 2006[17]; Harris, 2006[18]; Verrrier,
1993[19]). Het is belangrijk naar hen te luisteren en bescheiden te
zijn als westerse wereld. Adoptie lost niet altijd alles op, adoptie
heeft hen voor een levenslange opgave geplaatst. Een opgave die niet
ophoudt bij de volwassenheid en voor sommigen een opgave die zij maar
met heel veel moeite en pijn voltooien. Momenteel lijkt de beweging
gaande om de hulpverlening en deskundigheid rond adoptie te
bundelen.[20]
3 Adoptie: werk in uitvoering
‘Children’s chances of achieving optimal outcomes will depend on their
parent’s capacities to respond appropriately to their needs at
different stages of their development’ (Department of Health, UK,
2000b, p.9)[21]. Dit citaat geeft precies weer waar het bij adoptie om
gaat: het aan kunnen passen van de opvoeding aan wat het kind nodig
heeft. Adoptie is een pedagogische, evidence based interventie die
kinderen kansen biedt om opgelopen achterstanden in te halen. Dit
inhalen gebeurt niet vanzelf en de adoptie is slechts de eerste stap.
Het eigenlijke werk vindt plaats in het adoptiegezin. Bohman en
Sigvardsson ( 1981[22], 1990[23]), concluderen dat het adoptiekinderen
goed kan vergaan “provided that the adoptive homes are of a good
standard and psychologically well prepared fot the task of rearing a
non-biological child”. Dit is een cruciaal gegeven. Cohen (2002)[24]
merkt op dat adoptiegezinnen over het algemeen beschikken over goede
psychologische steun- en hulpbronnen en op gezins- en relatieniveau
vaak goed functioneren. Vinke (1999)[25] spreekt in deze context over
het pedagogisch kapitaal van adoptieouders. De belangrijkste
opvoedingstaak van adoptieouders is, het kind helpen te worden wie het
is. Daartoe moeten de ouders zo goed mogelijke
ontwikkelingsvoorwaarden scheppen. Voorwaarden die nodig zijn voor de
kinderen om de inhaalslag die zo prachtig naar voren komt uit
onderzoek naar groepen geadopteerden, ook op individueel niveau te
kunnen maken, zodat zij hun identiteit op kunnen bouwen en zichzelf
kunnen worden. Vanuit de achtergrond dat adoptie een effectieve
interventie is die het recht van kinderen op gezinsopvoeding borgt, is
het zaak ervoor te zorgen dat adoptiegezinnen ook echt gezinnen zijn
met pedagogisch kapitaal. De voorbereiding gevolgd door de officiële
beoordeling van aspirant opvoeders is hierop gericht.
3.1. Beoordelingsdilemma
Adoptie zoekt een gezin voor een kind. Het kind staat daarmee
centraal. Tevens is het kind de grote onbekende. Daarmee is het
beoordelingsdilemma een feit. Immers, een gerichte beoordeling is
gericht op matching tussen de opvoedings- en ontwikkelingsbehoeften
van een specifiek kind en de aansluiting van de mogelijkheden, het
pedagogisch kapitaal van aspirant ouders hierbij. Drie vragen dienen
beantwoord te worden:
1. Wat heeft dit kind nodig?
2. Wat kunnen deze aspirant ouders bieden?
3. Welke factoren in het gezin- of de (groot)familie dragen verder nog
bij aan een positieve ontwikkeling van het kind?
Maar juist bij adoptie weten we alleen in algemene termen wat dit kind
nodig heeft en vanuit die algemene termen proberen we een inschatting
te maken van pedagogisch kapitaal van de ouders. Daarom is het van
belang heldere theoretisch en praktisch gefundeerde uitgangspunten te
kiezen voor de beoordeling.
3.2 Ontwikkelingstaken en opvoedingsbehoefte van adoptiekinderen
In elke fase in de ontwikkeling heeft een kind een of meerdere opgaven
te voltooien (ontwikkelingstaken). In elke fase doet het kind een
ander beroep op de ouders (opvoedingsopgave). Naast alle 'gewone'
ontwikkelingsopgaven krijgen adoptiegezinnen te maken met
adoptiespecifieke taken en dus ook adoptiespecifieke opvoedersopgaven.
In de onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de
belangrijkste opgaven, globaal gerangschikt van eerste (bovenaan) naar
latere (onderaan).
Het voltooien van de opgaven wordt vooral ook bepaald door het al dan
niet aanwezig zijn van bedreigende of beschermende factoren.
Voorbeelden daarvan zijn het temperament van het kind, flexibiliteit
van de ouders.[27] Belangrijk voor adoptiegezinnen is, dat soms een
fase is overgeslagen, waardoor een ouder kind gedrag kan laten zien,
dat absoluut niet (meer) bij de kalenderleeftijd past. Toch moet er op
dit gedrag gereageerd worden alsof het om een jonger kind gaat. Dat
kan veel vragen van adoptieouders. Dan is het zaak dat zij in staat
zijn om adoptiespecifiek op te voeden. Voor hen komen dan de volgende
opvoederstaken aan bod:
In feite hebben we te maken met algemeen beoordelen versus specifiek
opvoeden, waarbij de beoordeling vooraf en de geschiktheid op de lange
duur uiteen kunnen lopen. Er is geen één op één relatie tussen de
beoordeling vooraf en de geschiktheid van opvoeders op lange termijn.
Bij de start van een adoptie wordt niet specifiek gematcht tussen de
behoeften van een kind en de (on)mogelijkheden van ouders. Derhalve
blijft het erg moeilijk om te voorspellen hoe het individuele gezinnen
zal vergaan. Dit neemt niet weg dat het belangrijk is te zorgen voor
het minimaliseren van risico’s. Daar kan theoretisch gefundeerd
beoordelen aan bijdragen. Later in het proces is het cruciaal te
zorgen voor een structureel systeem van ondersteuning en zorg, analoog
aan een systeem zoals we dat in pleegzorg kennen.
3.3 Adoptieouderschap als proces
Beoordeling van opvoedingscapaciteiten van ouders moet en kan zoveel
mogelijk volgens theoretisch gefundeerde thema’s plaatsvinden. Er zijn
diverse theoretische kaders voorhanden die passend zijn of passend
gemaakt kunnen worden voor de Nederlandse situatie. Immers een
evidence based beoordelingssysteem moet ook praktisch verankerd zijn.
Een dergelijk systeem is in Engeland ontwikkeld door het Department of
Health[28] en aangepast voor bijvoorbeeld het beoordelen van
opvoedersmogelijkheden (parenting capacity) (Hackett, 2003[29]). Een
heldere manier van beoordelen leidt tot een inzichtelijke beslissing
over het verstrekken van de formele toestemming voor adoptie. Echter,
een dergelijke toestemming is geen ‘diploma’, noch garantie voor een
vlekkeloos verlopend adoptieproces. Daar zit de crux: adoptie is een
proces, levenslang voor alle betrokkenen. De eisen die aan
adoptieouders gesteld worden zijn daarmee geen ‘instapeisen’. Het zijn
eigenschappen van mensen, bij voorkeur eigenschappen die men zelf
(h)erkent en waar men mee aan de slag gaat om de opvoeder te worden
die het kind dat in dit gezin geplaatst wordt nodig heeft. Een
eerlijke houding, zelfselectie, flexibiliteit en openheid zijn enkele
voorbeelden van onmisbare eigenschappen van adoptieouders. Zij vormen
naar mijn mening belangrijke aspecten van het pedagogisch kapitaal.
Kapitaal dat de basis vormt en zo nodig uitgebreid of vermeerderd kan
worden door het inzetten van gerichte hulpverlening.
4. Terugblikken en vooruitzien
Vijftig jaar adoptie heeft ons veel geleerd, zowel op juridisch,
maatschappelijk, sociaalwetenschappelijk als individueel vlak. Het
thema van de studiedag banden verwisselen klinkt onherroepelijk. Dat
is ook zo: adoptie is voor altijd, een leven lang. Het is een proces
met eigen onderwerpen, levenstaken in elke levensfase en voor iedereen
weer net even anders. Alle mensen die een rol spelen in het leven van
de geadopteerde dienen de plaats te krijgen die voor hem of haar
zinvol is. Banden worden niet verwisseld. Banden blijven bestaan,
zichtbaar en onzichtbaar. Adoptie is de onlosmakelijke verbinding
tussen geadopteerden en hun beider ouderparen. Tussen landen en
culturen. Dat is ingewikkeld en boeiend tegelijk. Met de meeste
geadopteerden gaat het goed, met de meeste adoptieouders ook. Dat
maakt dat adoptie de moeite waard is als alternatief voor kinderen die
niet (meer) bij hun ouders kunnen opgroeien. Toch moeten we niet
overmoedig worden: de hierboven geschetste beweging dat er minder
kinderen komen, mogelijk ook meer kinderen met een beladen verleden
maant tot voorzichtigheid. Ook legitimeert dit een paar wensen voor de
toekomst. Het lijkt mij wezenlijk om alle hierboven genoemde
bewegingen met elkaar te verbinden zodat adoptie ingebed wordt in
bestaande structuren van zorg aan jeugdigen, gezinnen en volwassenen.
Belangrijkste doel van zowel pleeg- als adoptiezorg is dat kinderen
groot worden in gezinnen, simpelweg omdat dat in principe de beste
ontwikkelings- en opvoedingscondities biedt. Natuurlijk moet er eerst
alles aan gedaan zijn om kinderen en geboorteouders bij elkaar te
houden. Als dat echt niet gaat, komt pleegzorg of – als laatste optie
(interlandelijke) adoptie op. In deze visie liggen pleegzorg en
adoptie in elkaars verlengde. Dat impliceert ook dat adoptie met zorg
omgeven moet worden: adoptiezorg. Onderzoek is nodig om objectieve
gegevens te verzamelen bijvoorbeeld rond aantallen kinderen die
wachten op een gezin of rond het opzetten van een evidence based
systeem van beoordeling en begeleiding. Daarmee kan onderzoek de
praktijk ondersteunen. Dialoog is nodig om ervoor te zorgen dat
betrokken ouders, geadopteerden, onderzoekers, beleidsmakers en
hulpverleners elkaars taal blijven spreken en ook echt van elkaars
kennis en ervaring profiteren. Zo blijft adoptie en veld in beweging.
Hopelijk kunnen we over een aantal jaren samen met betrokkenen
terugblikken en concluderen dat we de bewegingen benut hebben ten
goede van de kinderen en hun gezinnen.
5 Eindnoten
1. Dit artikel is een bewerking van de lezing 'Gewogen en geschikt
bevonden…. over eisen aan adoptieouders' , gehouden op 7 december 2007
te Amersfoort bij de NIP/FJR studiedag 'Banden verwisselen; 50 jaar
adoptiewetgeving'.
2. Dr. Anneke J.G. Vinke is vrijgevestigd pedagoog/GZpsycholoog
(www.adoptiepraktijk.nl). Zij is als programmacoördinator onderzoek
verbonden aan het Adoptiedriehoek onderzoekscentrum (ADOC)
(www.adoptionresearch.nl)
3. L. de Leeuw & L.A.C. van Tuyll (Red.), Adoptiedriehoek Interactief,
anno 1996. Verslag van de conferentie Adoptiedriehoek interactief
(1995). De adoptiedriehoek aan het woord in 1996. Sociale kaart
betrokken instanties bij de Adoptiedriehoek. ‘s Hertogenbosch:
FIOM/Triade Consultancy, 1997.
4. Haags Adoptieverdrag, Adoptie.nl
5. M. Wierzbicki, Psychological adjustment of adoptees: a
meta-analysis. Journal of Clinical Child psychology, 22, 1993, p.
447-454.
6. F.C. Verhulst, & H.J.M. Versluis-den Bieman, Buitenlandse
adoptiekinderen vaardigheden en probleemgedrag, Assen: Van Gorcum,
1989.
7. H.J.M. Versluis-den Bieman, Interlandelijk geadopteerden in de
adolescentie, Vervolgonderzoek naar gedragsproblemen en vaardigheden,
Rotterdam: Erasmus Universiteit, academisch proefschrift, 1994.
8. G.J.J.M. Stams, Give me a child until he is seven, A longitudinal
study of adopted children followed from infancy to middle childhood,
Utrecht: Universiteit Utrecht, academisch proefschrift, 1998.
9. W. Tieman, Mental health in young adult intercountry adoptees,
Rotterdam: Erasmus Universiteit, dissertatie, 2006.
10. H. Storsbergen, Psychische gezondheid en welbevinden van volwassen
geadopteerden, Delft: Eburon, 2004.
11. A. Hjern, F. Lindblad & B. Vinnerljung, Suicide, psychiatric
illness, and social maladjustment in intercountry adoptees in Sweden.
The Lancet, 10, 2002, pp 244-248
12. F. Juffer, Adoptie: een optie voor kind en gezin?, Universiteit
Leiden: oratie, 2002.
13. M.H. van IJzendoorn & F. Juffer, The Emanuel Miller Memorial
Lecture 2006: Adoption as intervention, Metaanalytic evidence for
massive catch up and plasticity in physical, socio-emotional and
cognitive development, Journal of Child Psychology and Psychiatry, 47,
2006, pp. 1228-1245
14. In Nederland jan. 2006 50.074 geadopteerden: 33.511 interlandelijk
geadopteerden en 16.563 binnenlands geadopteerden (1957-2005)
(gecorrigeerd voor stiefouderadopties bronnen: Ministerie van
Justitie, CBS, Adoptie Vereniging de Rode Draad).
15. Schatting gebaseerd op www.adoptioncrossroads.org.
16. “Er lijkt sprake van een trendbreuk in het aanbod van
adoptiefkinderen. Daar waar de afgelopen jaren sprake was van circa
1.200 in Nederlandse gezinnen geplaatste kinderen per jaar, zal dit
aantal in 2006 naar verwachting fors lager liggen. Na de eerste acht
maanden van 2006 was volgens opgaaf van de vergunninghouders sprake
van 450 geplaatste kinderen. Dit is met name het gevolg van het feit
dat uit China aanzienlijk minder kinderen voor interlandelijke adoptie
beschikbaar komen, onder meer omdat China inmiddels actief beleid
voert om lokale adoptie te stimuleren.Vergunninghouders verwachten
voor de toekomst eerder een verdere daling dan een stijging van het
aanbod. “ (Kamerstukken II 2006/07, 29815 en 24587, 95, p.8).
17. R.A.C. Hoksbergen (Red.), Vertraagde Start, Soesterberg: Aspekt, 2006.
18. P.Harris (ed), In search of belonging, Reflections of
transracially adopted people, London: BAAF, 2006.
19. N. Verrier, The primal wound, Baltimore: Gateway press, 1993.
20. http://www.adoptionresearch.nl/content_docs/ADOC_ Adoptiemanifest%20.pdf
21. Framework for the assessment of children in need, Nationalarchives.gov.uk.
22. M. Bohman & S. Sigvardsson, A prospective, longitudinal study of
children registered for adoption: A 15 year follow up, Annual Progress
in Child Psychiatry and Child Development (1981), pp 217 237.
23. M. Bohman & S. Sigvardsson, Outcome in adoption: lessons from
longitudinal studies, in: D.M. Brodzinsky & M.D. Schechter (Eds.), The
psychology of adoption, New York: Oxford University Press,1990, pp.
93-106.
24. N. Cohen, Adoption, in: M. utter & E.Taylor (Eds), Child and
Adolescent Psychiatry, pp 373-382. Oxford: Blackwell Publishing Ltd.,
2002 .
25. J.G. Vinke, Geschikt voor het adoptiefouderschap? De ontwikkeling
en het gebruik van een taxatieinstrument voor gezinsfunctioneren met
het oog op interlandelijke adoptie, Delft: Eburon, 1999.
26. Bij adoptie wordt uitgegaan van de triade, de driehoek: kind,
afstandsouder(s) en adoptieouders. De triadische familieverbanden
omvatten verbanden binnen de adoptiefamilie en de familie die afstand
deed of moest doen van het kind.
27. Voor een uitwerking zie J.G. Vinke, Geschikt voor het
adoptiefouderschap? De ontwikkeling en het gebruik van een
taxatie-instrument voor gezinsfunctioneren met het oog op
interlandelijke adoptie, Delft: Eburon, 1999.
28. Framework for the assessment of children in need, Nationalarchives.gov.uk.
29. S. Hackett, A framework for assessing parenting capacity, in: M.C.
Calder & S. Hackett, Assessment in child care, Using and developing
frameworks for practice, Dorset: Russell House Publishing, 2003.