Minister grijpt in bij onderzoek naar gedwongen adoptie: Bossche organisatie FIOM buitenspel gezet

Publication date: 5 June 2020

vrijdag om 20:13 • Aangepast gisteren om 19:31

Naar schatting werden zo'n 15.000 kinderen gedwongen afgestaan tussen 1958 en 1984.

Het verhaal van ouders die tegen hun zin hun kind hebben afgestaan en van die kinderen zelf, was niet veilig bij het 'aanmeldpunt' dat voor hen is ingericht. Verslagen zijn niet altijd correct opgesteld en de privacy was niet gewaarborgd, erkent verantwoordelijk minister Sander Dekker.

Profielfoto van Tom van den Oetelaar

Geschreven door

Tom van den Oetelaar

De overheid doet momenteel een groot onderzoek naar de binnenlandse adoptie tussen 1958 en 1984. In die periode werden veel kinderen van moeders die ongewenst zwanger waren geworden, ondergebracht in doorgangshuizen. Ongeveer 15.000 kinderen zijn toen ter adoptie afgestaan.

Het Verwey Jonker Instituut (VJI) doet in opdracht van Dekker nader onderzoek naar de binnenlandse adoptie. Dat moet aan het licht brengen of dat inderdaad soms onder druk of zelfs dwang gebeurde en hoe vaak dan wel. Afstandsmoeders en adoptiekinderen konden zich melden bij de Bossche stichting FIOM en het ministerie, die hen vervolgens doorgeleidde naar het VJI.

'Zeker in één situatie niet goed opgetekend'

Maar hun verhaal is 'in ieder geval in één situatie' niet goed opgetekend door FIOM, geeft Dekker toe in antwoorden op vragen van Tweede Kamerlid Vera Bergkamp (D66). Bovendien werden de gespreksverslagen op het ministerie niet volgens de privacyrichtlijnen bewaard. Dit datalek is gemeld bij de Autoriteit Persoonsgegevens. De verslagen die op het departement waren opgeslagen, worden vernietigd.

Afstandsouders en adoptiekinderen blijken niet altijd te weten dat ze hun verslag kunnen inzien en corrigeren. Hen wordt alsnog gevraagd of ze dat willen. Diezelfde vraag wordt nieuwe melders voortaan uitdrukkelijk gesteld.

Deelnemers aan het onderzoek uitten eerder kritiek. Ze vonden het raar dat FIOM in Den Bosch, specialist in afstammingsvragen, de intakegesprekken voor het onderzoek deed.

Verslag inzien of corrigeren

Nu heeft de minister FIOM buitenspel gezet. Daarom worden intakegesprekken vanaf nu alleen nog maar gedaan door het VJI. Nieuwe aanmelders wordt expliciet gevraagd of ze het verslag willen inzien of corrigeren.

Medewerkers van Fiom of ambtenaren van het ministerie voeren geen voorgesprekken meer. En iedereen die zich al eerder had aangemeld, krijgt alsnog de vraag of hij of zij het verslag wil inzien of corrigeren.

'Dat moet hersteld worden'

Deelnemers uitten eerder ook kritiek op het feit dat ze geen verslagen kregen of dat die onvolledig waren. De minister ziet dat ook. "Dat moet hersteld worden", schrijft hij in zijn reactie.

Ruim 670 afstandsmoeders hebben zich bij het meldpunt gemeld om hun vaak droevige verhaal over adoptie en afstand te doen. Het meldpunt zou tot 1 juni open zijn. Dat blijft nu in ieder geval tot juli geopend.

Het VJI kan pas verder met het onderzoek als alle deelnemers de kans hebben gekregen hun verslagen in te zien. Dat loopt daardoor vertraging op, waarschuwt Dekker.

'Het blijft mensenwerk'

Het FIOM reageerde vorige week op zijn rol in het onderzoek. "Als er iets fout staat in de verslagen, vind ik dat natuurlijk heel erg", zei directeur Ellen Giepmans toen. "Als er fouten in verslagen zitten, betreur ik dat. Maar het blijft mensenwerk."

Deelnemers vinden het vreemd dat het FIOM betrokken is bij het onderzoek terwijl de stichting ook dossiers gemaakt heeft en een rol speelde in het wel of niet vinden van biologische familie. Het FIOM zelf vindt dat zijn rol wel meevalt.

Directeur Ellen Giepmans zei eerder tegen Omroep Brabant hierover: "We zijn het aanmeldpunt, waar mensen hun verhaal kwijt kunnen. Van dat verhaal maken wij aantekeningen en die gaan naar het Verwey-Jonker Instituut. Op basis daarvan bekijken zij met wie ze een diepte-interview willen."

Doorgangshuis Moederheil in Breda

Moederheil in Breda was zo'n doorgangshuis. Sille Dohmen uit Den Bosch werd in 1978 vlak na haar geboorte naar Moederheil gebracht en daar verbleef ze gedurende haar eerste levensjaar. Daarna werd ze afgestaan voor adoptie.

Sille had een gelukkige jeugd, maar toen ze op zoek ging naar haar biologische vader, kreeg ze van FIOM niet de medewerking waar ze op hoopte.