Radical house sparrow

European Commissioner Neelie Kroes has had a bit of it with the Netherlands: "It is impossible to explain abroad that we have an animal party or an action group that wants to set up a pedophile party."

An anthracite-gray pencil skirt, a silver-gray jacket, high pumps and a bag full of papers in each hand. There, European Commissioner Neelie Kroes (66) comes up, click clack click clack, half past six in the morning at Zaventem airport near Brussels. The VIP room is not open that early, it will just like the other passengers board the plane from TAP Portugal to Lisbon via gate 43. She has to address a conference there, then have lunch and meet with the Portuguese competition authority. But there is a problem. “I have to get back as soon as possible this afternoon,” she says. "My house in Wassenaar has been broken into."

She talks to Jean-Philippe Monod de Froideville, her personal adviser, a young man in a dashing pinstripe suit. He was already waiting for her and he immediately takes today's schedule, Friday, November 9. "That lunch ..." he says. “Shall we make a cup of coffee with the chairman? The meeting can go to next week, and then um, let's have a look, there is a flight from KLM to Schiphol at a quarter to twelve. Who try? ”

"The police called last night," says Neelie Kroes. “Everything has been turned upside down. There is a lot of road. ”

"I will arrange it as soon as we arrive," says Jean-Philippe.

"Of course they knew that I am only there on weekends," says Neelie Kroes.

She got up at ten to five, after hardly sleeping a night. She's still jet lagged because she just got back from the United States. Meet with the competition authorities, address conferences, have lunch with her friend Ayaan Hirsi Ali. But she will not say once all day long that she is tired, not even yawn. She reads the text of her speech for a while and then has herself interviewed until the landing, two and a half hours later. Now and then she kindly asks the purser for some more coffee. She thanks him in Portuguese. "Obrigado."

The conversation must be about the Netherlands, where she - she said last summer - does not want to return after the end of her term in the European Commission. It must also be about her feminism, her divorce from Bram Peper, her power. But how do you start about that, at 7:30 in the morning, with someone who has something else on her mind?

She feels the hesitation, so she starts herself, routinely and yet in a tone like she's saying it for the first time. That she is seen as Ms. Microsoft - a reference to one of the many companies that she fined heavily for abuse of market position - but that she wants to achieve a lot more. People must revolt against companies that have been fined for forming cartels or making illegal price fixing. “Consumers have paid too much, companies have suffered from unfair competition. I want them to recover their damage. ” That's what she will say in Lisbon.

She says that when she was asked to become a European Commissioner in 2004, she did not think the work would be so interesting. It is her answer to the question whether she sees these years as the crowning glory of her career.

She was a member of the Lower House (VVD) at the age of thirty, State Secretary at the age of thirty-six and Minister of Transport, Public Works and Water Management at the age of 41 (Lubbers I and II). Then: president of Nyenrode Business University. And then the supervisory directorships, the board positions. By the way, she had to give up all of them when she went to Brussels. She also had to sell her shares and options. “At an unfavorable time,” she says. "Financially I have made a huge difference."

Then why did you do it?

“Because I was asked by the Dutch government. Then you have to have strong arguments against doing it. And I was alone, there was no one at home to whom I had to answer. ”

She's working harder now than she's done in her entire life, she says. She is happy that she no longer has a family. Her son and stepson are grown. But the satisfaction is also greater than she could have dreamed.

First you wanted to become chairman of the board of KLM or Schiphol. ”

“No chairman,” she says. “People always think that a former minister just wants to be chairman. I wanted to be on the board of a company. It seemed to me that I was suitable for that. ”

Why were you not asked?

'I think because of that misunderstanding. And also because companies do not like to have women on the board of directors, although they say they do. I cannot draw any other conclusion when I see how many suitable women there are and how few of them get through to those positions. ”

Or did you miss something?

"Which can. But when I was the first woman to become State Secretary for Transport, Public Works and Water Management, it was also thought that I would miss something. Then it was still said openly. A woman in that position, impossible. ”

It was then said that you were doing your job as a 'real guy'.

“At the time I was on the road that women should not whine. Just do it, deliver, and it will all work out on its own. Didn't I succeed too? That was a fallacy. Years later, I realized that we would have to have eternal life to see women make it to the top positions. Then I became much more radical. ”

You think women are deliberately banned?

“If a woman is appointed, no man can be appointed in that place. And I know how it works in a man's world: you do something for me now, then next time I'll do something for you. It is masked with 'we would like a woman, but we can't find one'. Well, I don't buy that anymore. I pick up a shoebox full of names of women who are willing and able. So yes, it is intentional. But I don't want to turn it into a black and white story. There are also women who want to, but are unwilling to take the consequences. That there are sunny days, but also a lot of rainy. ”

She used to be known for her imagery, her sometimes self-invented proverbs with which she seemed to say something firm and at the same time protected herself. That you can't bake an omelet without breaking eggs. That you don't bake pots and throw them to shards yourself. Now her defense is more subtle.

If you ask her if she knows men she thinks is just as strong as herself, she'll say 'yes, of course' and talk about the men who do appreciate women. Ben Verwaayen (BT Group, the old British Telecom), Leif Johansson (Volvo), Morris Tabaksblat (formerly Unilever).

But that was not the question. When you tell her that, she nods and picks up where she left off. Not like you see ministers or board chairmen do on television. Neelie Kroes gives the impression that she is listening and does not have her answers in standard sentences in her head.

Men like Verwaayen, Johanson and Tabaksblat, she says, do not talk about suitable men or women, but about suitable people. They understand that there is only a level playing field when not only the bitches, the eager beavers like them reach the top, but also the softer types. When women can fail without knowing that they are women. "Yes, I count myself among those bitches too."

Has she become more radical because she saw that men she considered less strong than themselves were joining the boards of large companies?

No answer.

Has she become more radical due to the failure of her second marriage to the PvdA member Bram Peper? (She got to know him in 1991, when he was mayor of Rotterdam. Later he was Minister of the Interior, but he resigned after he was accused of sloppy and over-declaring during his mayorship. That was in 2000.)

She raises her eyebrows.

Bram Peper had been drinking when you met him. That wouldn't happen to you anytime soon. Later he was a loser in the public mind. Have you turned on him?

She does not say inappropriate question. She says: “I divorced Bram because I was no longer myself with him. I was no longer the old Neelie. ”

How would you have become?

“Someone I was not. I had adapted. ”

You had become 'the wife of'?

“No, absolutely not. But in a relationship, when you start to act differently, start to feel different, there will come a moment… ”She interrupts herself. “I'm not going to say more about it. I'm not going to talk about Bram here. It also seems so long ago. It is so far away for me. ” The divorce was in 2003, a year before she moved to Brussels.

How is the real Neelie?

“Cheerful, a doer, someone who always wants to do something, with great pleasure, and who never, never gives up. But I did give up on this marriage. It took me a long time to make that decision. I now know that you have to choose for yourself, because otherwise you will drift away from yourself. ”

You didn't know that yet?

"Yes." And then, as if talking to herself: “The first half of that marriage was fantastic. But after that I got no more oxygen. ”

She is not only friends with Ayaan Hirsi Ali, but also with Heleen Mees - another woman who manifests herself as a power woman in an un-Dutch way. She is a lawyer and economist, she lives and works, like Ayaan Hirsi Ali, in the United States. She finds Dutch women lethargic, with their motherhood cult and their half jobs. She is just as outspoken as Ayaan Hirsi Ali, she evokes resistance. But that's what attracts Neelie Kroes to them. "They stand for something, they fight, stick their necks out."

The question is whether she herself, now that she also lives abroad, has started to look at the Netherlands differently. It is, she says. And then she starts, unexpectedly, about the 'accusations' that were made to her when she was nominated as European Commissioner, the 'allegations'.

MEP Paul van Buitenen said that Neelie Kroes as minister had acted 'possibly reprehensible'. NRC Handelsblad wrote that she had held many more business and social functions than she stated in her CV. The rogue waste processing company TCR, the sale of frigates to the United Arab Emirates, the real estate dealer Jan Dirk Paarlberg (suspect in the Holleeder case) - it was all remembered. These matters had no legal and political consequences for her, but according to this newspaper they were 'relevant' for the assessment of her 'quality as a supervisory director'.

A commission of inquiry from the European Parliament then wondered whether Neelie Kroes was independent enough because of the supervisory directorships she had held at companies. And then The Wall Street Journal announced that it would not have reported her past lobbying work for Lockheed Martin. According to the rules, it was not necessary, but Lockheed Martin had links to an Italian company under investigation by the European Commission. It could be a conflict of interest.

What does Neelie Kroes say?

That it was 'insulting'. "How could I be supposed to be partial? If you know me, that's such a strange thought. ”

People cannot be convinced like this.

“But it is. When I do something, I do it based on the trust that is placed in me. If I don't make it, I'll go. ”

Are you still angry about it?

“No, surprised. Colleagues in the Commission, people of other nationalities, who said: how can fellow countrymen do that? That would never happen to us. ”

Then why did it happen?

She avoids this question. She says: “I have never heard anyone say that Jozias van Aartsen and Jan-Peter Balkenende and Gerrit Zalm were so successful in acquiring this portfolio for a Dutch person. There was only malicious talk. ”

Did you feel chased away from the Netherlands?

“I thought, shout, what you say is not true, and I will prove that I am doing it right. It seems to me that I succeeded. Van Buitenen later came to me to say that he was mistaken. Credit where credit is due, he has apologized. Also in public. ”

You are still haunted by your business ties with Paarlberg.

“I've said it many times: those ties were broken years ago. And while they were there, I was completely unaware of any potential problems. We still have to await the judge's verdict on Paarlberg. So much is suggested. The NOS-Journaal has something to report about Paarlberg, a photo is shown where he and I are together, and then his face is zoomed in. That can only be meant to put me in a strange light? "

Does it contribute to the fact that you no longer want to live in the Netherlands?

“I've always wanted to live abroad. During my studies I thought: I am going to work at the IMF. Then the father of my later son came by, so it became: graduation, marriage, family. ? ? ?

? ? ? I started working at the Netherlands Economic College (now Erasmus University - ed.) As a research assistant. The president of the college told me to give up my job if I got pregnant. Reason why I waited a while with that. Furthermore, I have always wanted to prove myself, but I am also a homebody, attached to my things, to friends, family. I will not stay in Brussels if I am no longer a Commissioner, but living in another big city is tempting me. On every street corner the newspapers, coffee, everything nearby. My son lives in San Francisco, my stepson lives in Chicago. I myself am thinking of London or New York. ”

The question, once again, is whether her stay abroad has made her think differently about the Netherlands.

Now she says: “Politically it is a bit of death in the pot. In the cities I just mentioned - what impresses me is the vibrant energy you feel everywhere, the vibrancy. ”

And you will not feel it in the Netherlands.

"Well eh ..." She thinks for a moment. "I have had many interesting challenges in the Netherlands." She thinks again. “I will never fail on my land. But I will not spend the next part of my life there. I now feel more European than Dutch. ”

She has also started to look at the world outside the Netherlands differently, she says. She sits in Brussels next to Louis Michel, who has Africa in his portfolio. Everything she always thought about Africa, she says, has changed because of what he tells her about it. "The meaning of tribes, the position of women, the role of religion, the problem of illegal refugees, I think more nuanced about that now." And that's just one more example.

Has it changed you politically?

"I have become more interested in the importance of a decisive, transparent and predictable government." She has spoken these sentences before, they come out smoothly. And also the sentences she gives in answer to the following question: what it does to her to impose fines of millions of euros. You would hope she says great, this is power, companies didn't like me and now I will get them.

But no. She says: "It doesn't affect me much." After which she does report that in 2007 alone she has issued two and a half billion euros in fines. "And the year is not over yet."

It doesn't give her a 'kick'. It makes her 'sad'. So many companies that don't obey the rules. So many consumers who are duped as a result. What a blessing it would be for the economy if companies did not form cartels, did not make price agreements, did not abuse their market position. More growth. More jobs. More chance that the target of the 'Lisbon agenda' will be achieved: Europe by 2010 the most dynamic and competitive economy in the world.

Are we seeing the real Neelie now?

Measured: “I do something that makes sense and has an effect. I can contribute to a slightly better world in a concrete and pragmatic way. That fits me."

And then she comes back, again unexpectedly, to what bothers her - it cannot be formulated any other way - in the Netherlands. The complaining. Take everything - prosperity, democracy - for granted. The lack of desire to roll up your sleeves.

How did that happen?

"Good question."

Well?

“I have to be very careful. The Netherlands is tending eh ... a bit to eh ... "

You don't want to say it?

“I spoke to the Minister of Economy of one of the Baltic States, still a young man, at least he looked considerably younger than me. At lunch we were talking about the Arctic Ocean and the environment, and I was surprised he knew so much about it. He told me he had been stationed there for two years when he was doing his military service for the Soviet Union. He asked if I now understood why he, having grown up under communism, was doing his best for the European Union. And then we are in the Netherlands complaining about eh ... now I have to come up with something very trivial ... Let me say this: it cannot be explained abroad that we have an animal party, or an action group that wants a pedophile party establish. I notice that the Netherlands is very detached from the world in the eyes of foreigners. ”

When the plane has almost landed, the conversation turns to aging. No, Neelie Kroes has no problem with that. She likes to have a birthday. She likes not having to become someone anymore, but being someone. “I remember as a girl I saw the portrait that Rembrandt made of his mother in the Rijksmuseum. I thought: what must it be fantastic to become like this, with all those wrinkles. ”

But...

She's ahead of the question. "I had extreme ectropion and something had to be done about it." (Ectropion: lower eyelids that turn out more and more with age, causing the eyes to water and can become inflamed.) “Furthermore, I will always do my best to look good, be well dressed. It is very simple: you show respect for your environment and you feel better. But at the weekend I also wear jeans, you know. Without paint on my face. ”

Then she gets up and goes to the hall by the door. "Obrigado," she says to the purser again. And in English: "Are you free now or are you going back today?" It's 10 a.m., 9 a.m. Portuguese time.

Outside, she is met by two flight attendants who take her and Jean-Philippe Monod de Froideville to the VIP room in a private van - it is open here. Cream-colored leather sofas, marble toilets with bidet, a waiter pouring a glass of water. It is out of the question that the Commissioner will soon be flying back with KLM. TAP Portugal considers it an honor to get her back to Brussels on time this afternoon.

The head of representation of the European Union in Portugal takes her to the BMW, which is waiting with the engine running. There she goes, escorted by two motorcycle policemen who shut down all other traffic, to the building where the conference is.

“It doesn't normally work like that,” says Jean-Philippe, in the car behind her. "The Portuguese do that because they are now president of the European Union."

Neelie Kroes tells her story to representatives of consumer organizations, officials from ministries of economic affairs and justice, entrepreneurs, researchers, lawyers. She addresses the host. “Dear Fernando, I am honored to be here for more than one reason. First, Lisbon is a beautiful city and ... ”She makes it sound like she's coming up with it on the spot.

When she has finished, she hands a note to Jean-Philippe. "What time do we have to get out of here at the latest?" There is just time in the hallway to answer a few questions from a Portuguese television journalist who is making a portrait of her. "He wants to do it a bit personally," says the head of representation. "Certainly about how I come home to my empty house tonight," says Neelie Kroes.

But the journalist knows he only has two minutes. So he asks, "What do you think of Lisbon?" And: "How does it feel as a Dutch girl to deal with the large American Microsoft." Neelie Kroes smiles friendly and says: “I am a European girl and I don't look at how big companies are or what nationality they have. I see if they stick to the rules. ”

The president of the Portuguese competition authority, ten centimeters shorter than her, walks with her to the exit. The cup of coffee with him is also canceled, but no, he doesn't mind at all, Madam Commissioner will be back next week, right?

At half past eleven Portuguese time she is back at the airport. The flight attendants from TAP Portugal ask if she objects to her sharing the private van to the plane with Uganda's minister of water, land and environment.

"Of course not," says Neelie Kroes. She shakes hands with everyone, says 'obrigado' to the men and 'obrigada' to the women. In the van, she introduces herself to a small black woman in African clothes. “How nice to meet you,” she says. "May I ask, how many women are there in the government of your country?"

Ten days later, when she has read this story, she calls. Why are her comments about Princess Máxima and the identity of the Dutch not included? She thought about it again, she would like to have said it anyway. “Máxima was right about the fish market, identity is so personal, so individual. There is not one identity. And when you see how hysterical people react to that, it cannot be described.

What I find so strange: that according to research the Dutch are so satisfied with their lives, the most satisfied in all of Europe. I sometimes wonder who they speak to for those studies. I only hear complaints. ”

NEELIE KROES AGAINST CARTELS

The director of a zoo in Great Britain called Brussels: the zoos in the Netherlands receive state aid, unfair. "We are not going to get involved with something like that," says Neelie Kroes. She is the European Commissioner for Competition, she must ensure fair competition between companies in Europe and ensure that governments do not give financial advantages to companies in their own countries. But how does it do that, with 762 civil servants? (“Less than I used to have at the Ministry of Transport, Public Works and Water Management for the dikes and waterways,” she says.)

It can start with a clicker, she says. An entrepreneur who is the victim of the price agreements or the abuse of market position of other entrepreneurs. Or an entrepreneur who took part in this himself, but who has been calculating: if I report myself, I will receive a discount on the fine.

It can also start with an inquiry, a self-initiated inquiry into sectors where “you can smell that things are wrong”. Neelie Kroes wanted to start four inquiries when she became European Commissioner, in November 2003. It became two, energy and financial services. Telecom was added last year.

Measures against distortions of competition must not be influenced by companies or by national governments, which is why Neelie Kroes is accountable to the European courts and ultimately to the European Parliament. But entrepreneurs and governments try it with her. “They shoot me at a dinner, at a meeting. And that is not to talk about the weather. "

She has learned to always be on her guard and to respond neutrally. "Send me a letter," I say. Then it is fixed. And you will hear from us. ”

BIOGRAPHY NEELIE KROES

Born July 19, 1941 in Rotterdam

Member of the Rotterdam City Council, 1970 - 1977

Member of the House of Representatives, 1971 - 1977

State Secretary of Transport, Public Works and Water Management, 1977 - 1981

Member of the House of Representatives, 1981 - 1982

Minister of Transport, Public Works and Water Management, 1982 - 1989

President Nyenrode, 1991 - 2000

European Commission, from 2004

**************************************************************************************************************************

Eurocommissaris Neelie Kroes heeft het een beetje gehad met Nederland: „Het is in het buitenland niet uit te leggen dat wij een dierenpartij hebben, of een actiegroep die een pedofielenpartij wil oprichten.”

Een antracietgrijze kokerrok, een zilvergrijs jasje, hoge pumps en in iedere hand een tas vol papieren. Daar komt Eurocommissaris Neelie Kroes (66) aangelopen, klik klak klik klak, half zeven ’s morgens op vliegveld Zaventem bij Brussel. De viproom is zo vroeg nog niet open, ze zal zo net als de andere passagiers via gate 43 in het vliegtuig van TAP Portugal naar Lissabon stappen. Ze moet er een conferentie toespreken, dan lunchen en vergaderen met de Portugese mededingingsautoriteit. Maar er is een probleem. „Ik moet vanmiddag zo snel mogelijk terug”, zegt ze. „Er is ingebroken in mijn huis in Wassenaar.”

Ze praat tegen Jean-Philippe Monod de Froideville, haar persoonlijk adviseur, een jonge man in een zwierig krijtstreeppak. Hij stond al op haar te wachten en hij pakt meteen het schema van vandaag, vrijdag 9 november. „Die lunch...”, zegt hij. „Zullen we daar een kopje koffie met de voorzitter van maken? De vergadering kan naar volgende week, en dan eh, even kijken, is er om kwart voor twaalf een vlucht van de KLM naar Schiphol. Die proberen?”

„De politie belde gisteravond”, zegt Neelie Kroes. „Alles is overhoop gehaald. Er is heel veel weg.”

„Ik ga het regelen zodra we zijn aangekomen”, zegt Jean-Philippe.

„Ze wisten natuurlijk dat ik er alleen maar in het weekend ben”, zegt Neelie Kroes.

Ze is om tien voor vijf opgestaan, na een nacht nauwelijks slapen. Ze heeft nog een jetlag, want ze is net terug uit de Verenigde Staten. Vergaderen met de mededingingsautoriteiten, conferenties toespreken, lunchen met haar vriendin Ayaan Hirsi Ali. Maar ze zal de hele dag niet één keer zeggen dat ze moe is, niet één keer gapen. Ze leest de tekst van haar toespraak nog even door en dan laat ze zich interviewen tot de landing, tweeëneenhalf uur later. Af en toe vraagt ze de purser vriendelijk om nog wat koffie. Ze bedankt hem in het Portugees. „Obrigado.”

Het gesprek moet over Nederland gaan, waar ze – zei ze van de zomer – na de beëindiging van haar termijn in de Europese Commissie niet meer wil terugkeren. Het moet ook gaan over haar feminisme, haar scheiding van Bram Peper, haar macht. Maar hoe begin je daarover, ’s morgens om half acht, bij iemand die wel wat anders aan haar hoofd heeft?

Ze voelt de aarzeling, dus begint ze zelf maar, geroutineerd en toch op een toon alsof ze het voor het eerst zegt. Dat ze gezien wordt als Mevrouw Microsoft – een verwijzing naar een van de vele bedrijven die ze hoge boetes oplegde wegens misbruik van marktpositie – maar dat ze nog veel meer wil bereiken. Mensen moeten in opstand komen tegen bedrijven die boetes hebben gekregen, omdat ze kartels vormden of illegale prijsafspraken maakten. „Consumenten hebben te veel betaald, bedrijven hebben geleden onder oneerlijke concurrentie. Ik wil dat ze hun schade gaan verhalen.” Dat is wat ze zal zeggen in Lissabon.

Ze vertelt dat ze, toen ze in 2004 werd gevraagd om Eurocommissaris te worden, niet had gedacht dat het werk zo interessant zou zijn. Het is haar antwoord op de vraag of ze deze jaren als de kroon op haar carrière ziet.

Ze was op haar dertigste lid van de Tweede Kamer (VVD), op haar zesendertigste staatssecretaris en op haar eenenveertigste minister van Verkeer en Waterstaat (Lubbers I en II). Daarna: president van Nyenrode Business Universiteit. En dan nog de commissariaten, de bestuursfuncties. Die heeft ze trouwens allemaal moeten opgeven toen ze naar Brussel ging. Haar aandelen en opties moest ze ook verkopen. „Op een ongunstig moment”, zegt ze. „Financieel ben ik er enorm bij ingeschoten.”

Waarom deed u het dan?

„Omdat ik gevraagd werd door de Nederlandse regering. Dan moet je sterke argumenten hebben om het niet te doen. En ik was alleen, er was thuis niemand aan wie ik verantwoording hoefde af te leggen.”

Ze werkt nu harder dan ze in haar hele leven gedaan heeft, zegt ze. Ze is blij dat ze er geen gezin meer bij heeft. Haar zoon en stiefzoon zijn volwassen. Maar de bevrediging is ook groter dan ze had durven dromen.

Eerst wilde u bestuursvoorzitter van de KLM of Schiphol worden.”

„Geen voorzitter”, zegt ze. „Men denkt altijd dat een oud-minister alleen maar voorzitter wil zijn. Ik wilde in de raad van bestuur van een onderneming. Het leek me dat ik daar geschikt voor was.”

Waarom werd u niet gevraagd?

„Om dat misverstand, denk ik. En ook omdat ondernemingen niet graag vrouwen in de raad van bestuur halen, al zeggen ze van wel. Ik kan geen andere conclusie trekken als ik zie hoeveel geschikte vrouwen er zijn en hoe weinig van hen er doordringen tot die posities.”

Of miste u iets?

„Dat kan. Maar toen ik als eerste vrouw staatssecretaris werd van Verkeer en Waterstaat, werd ook gedacht dat ik iets zou missen. Toen werd het nog openlijk gezegd. Een vrouw op die positie, onmogelijk.”

Vervolgens werd er gezegd dat u uw werk deed als een ‘echte kerel’.

„Ik zat toen op de toer dat vrouwen niet moesten zeuren. Gewoon doen, deliveren, en dan komt het allemaal vanzelf goed. Het was mij toch ook gelukt? Dat was een denkfout. Jaren later zag ik in dat we het eeuwige leven zouden moeten hebben om mee te maken dat vrouwen zouden doordringen tot de topposities. Toen ben ik veel radicaler geworden.”

U denkt dat vrouwen opzettelijk worden geweerd?

„Als een vrouw wordt benoemd, kan er op die plek geen man worden benoemd. En ik weet hoe het werkt in een mannenwereld: jij doet nu iets voor mij, dan doe ik de volgende keer iets voor jou. Het wordt gemaskeerd met ‘we willen graag een vrouw, maar we kunnen er geen vinden’. Nou, die koop ik niet meer. Ik pak zo een schoenendoos vol namen van vrouwen die willen en kunnen. Dus ja, het is opzettelijk. Maar ik wil er geen zwartwitverhaal van maken. Er zijn ook vrouwen die wel willen, maar niet bereid zijn om de consequenties te trekken. Dat er zonnige dagen zijn, maar ook heel veel regenachtige.”

Vroeger stond ze bekend om haar beeldspraak, haar soms zelfbedachte spreekwoorden waarmee ze iets ferms leek te zeggen en tegelijkertijd zichzelf beschermde. Dat je geen omelet kunt bakken zonder eieren te breken. Dat je geen potten bakt om ze zelf in scherven te gooien. Nu is haar verdediging subtieler.

Vraag je haar of ze mannen kent die ze net zo sterk vindt als zichzelf, dan zegt ze ‘ja, natuurlijk’ en begint ze over de mannen die vrouwen wél waarderen. Ben Verwaayen (BT Group, het oude British Telecom), Leif Johansson (Volvo), Morris Tabaksblat (voorheen Unilever).

Maar dat was de vraag niet. Als je dat dan tegen haar zegt, dan knikt ze en gaat door waar ze gebleven was. Niet zoals je het ministers of bestuursvoorzitters op televisie wel ziet doen. Neelie Kroes wekt de indruk dat ze luistert en haar antwoorden niet in standaardzinnen in haar hoofd heeft.

Mannen als Verwaayen, Johanson en Tabaksblat, zegt ze, praten niet over geschikte mannen of vrouwen, maar over geschikte mensen. Ze begrijpen dat er pas een level playing field is als niet alleen de bitches, de eager beavers zoals zij de top bereiken, maar ook de zachtere types. Als vrouwen kunnen mislukken zonder dat het geweten wordt aan het feit dat ze vrouwen zijn. „Ja, ik reken mezelf ook tot die bitches.”

Is ze radicaler geworden omdat ze zag dat mannen die ze minder sterk vond dan zichzelf wel in de raden van bestuur van grote ondernemingen kwamen?

Geen antwoord.

Is ze radicaler geworden door het mislukken van haar tweede huwelijk, met de PvdA’er Bram Peper? (Die leerde ze kennen in 1991, toen hij burgemeester van Rotterdam was. Later was hij minister van Binnenlandse Zaken, maar hij trad af nadat hij was beschuldigd van slordig en te ruim declareren tijdens zijn burgermeesterschap. Dat was in 2000. )

Ze trekt haar wenkbrauwen op.

Bram Peper was aan de drank geweest toen u hem leerde kennen. Dat zou u niet snel gebeuren. Later was hij in de publieke opinie een loser. Bent u op hem afgeknapt?

Ze zegt niet: onbehoorlijke vraag. Ze zegt: „Ik ben van Bram gescheiden omdat ik bij hem mezelf niet meer was. Ik was niet meer de oude Neelie.”

Hoe was u dan geworden?

„Iemand die ik niet was. Ik had me aangepast.”

U was ‘de vrouw van’ geworden?

„Nee, dat absoluut niet. Maar in een relatie, als je je anders gaat gedragen, je anders gaat voelen, dan komt er een moment ...” Ze onderbreekt zichzelf. „Meer ga ik er niet over zeggen. Ik ga het hier niet over Bram hebben. Het lijkt ook al zo lang geleden. Het is voor mij zo ver weg.” De scheiding was in 2003, een jaar voordat ze naar Brussel ging.

Hoe is de echte Neelie?

„Opgewekt, een doener, iemand die altijd iets wil ondernemen, met veel plezier, en die nooit, nooit opgeeft. Maar dit huwelijk heb ik dus wel opgegeven. Ik heb er lang over gedaan om dat besluit te nemen. Ik weet nu dat je voor jezelf moet kiezen, omdat je anders bij jezelf wegdrijft.”

Dat wist u nog niet?

„Jawel.” En dan, alsof ze tegen zichzelf praat: „De eerste helft van dat huwelijk was fantastisch. Maar daarna kreeg ik geen zuurstof meer.”

Ze is niet alleen bevriend met Ayaan Hirsi Ali, maar ook met Heleen Mees – nog een vrouw die zich op on-Nederlandse wijze als power woman manifesteert. Ze is jurist en econoom, ze woont en werkt, net als Ayaan Hirsi Ali, in de Verenigde Staten. Zij vindt Nederlandse vrouwen sloom, met hun moederschapscultus en hun halve baantjes. Ze is net zo uitgesproken als Ayaan Hirsi Ali, ze roept weerstand op. Maar dat is wat Neelie Kroes in hen aantrekt. „Ze staan voor iets, ze vechten, steken hun nek uit.”

De vraag is of zij zelf, nu ze ook in het buitenland woont, anders naar Nederland is gaan kijken. Dat is zo, zegt ze. En dan begint ze, onverwacht, over de ‘verwijten’ die haar gemaakt werden toen ze werd voorgedragen als Eurocommissaris, de ‘verdachtmakingen’.

Europarlementariër Paul van Buitenen zei dat Neelie Kroes als minister ‘mogelijk laakbaar’ had gehandeld. NRC Handelsblad schreef dat ze veel meer zakelijke en maatschappelijke functies gehad had dan ze in haar cv vermeldde. Het malafide afvalverwerkingsbedrijf TCR, de verkoop van fregatten aan de Verenigde Arabische Emiraten, de vastgoedhandelaar Jan Dirk Paarlberg (verdachte in de Holleederzaak) – het werd allemaal in herinnering gebracht. Juridisch en politiek hadden deze zaken geen gevolgen voor haar, maar volgens deze krant waren ze ‘relevant’ voor het oordeel over haar ‘kwaliteit als commissaris’.

Een onderzoekscommissie van het Europees Parlement vroeg zich vervolgens af of Neelie Kroes, door de commissariaten bij bedrijven die ze had gehad, wel onafhankelijk genoeg was. En toen kwam The Wall Street Journal nog met het nieuws dat ze haar vroegere lobbywerk voor Lockheed Martin niet gemeld zou hebben. Volgens de regels hoefde dat niet, maar Lockheed Martin had banden met een Italiaans bedrijf dat werd onderzocht door de Europese Commissie. Het zou een belangenconflict kunnen geven.

Wat zegt Neelie Kroes?

Dat het ‘beledigend’ was. „Hoe kon dat nou verondersteld worden, dat ik partijdig zou zijn? Als je mij kent, is dat zo’n rare gedachte.”

Mensen laten zich zo niet overtuigen.

„Maar het is wel zo. Als ik iets doe, dan doe ik het op basis van het vertrouwen dat in mij gesteld wordt. Als ik er niks van bak, dan ga ik.”

U bent er nog boos om?

„Nee, verbaasd. Collega’s in de Commissie, mensen met andere nationaliteiten, die zeiden: hoe kan dat, dat landgenoten zo doen? Bij ons zou dat nooit gebeuren.”

Waarom gebeurde het dan?

Deze vraag ontwijkt ze. Ze zegt: „Ik heb nooit iemand horen zeggen dat het Jozias van Aartsen en Jan-Peter Balkenende en Gerrit Zalm zo goed gelukt was om deze portefeuille voor een Nederlander te verwerven. Er werd alleen maar kwaadgesproken.”

Voelde u zich uit Nederland weggejaagd?

„Ik dacht: roep maar, het is toch niet waar wat jullie zeggen, en ik zal bewijzen dat ik het goed doe. Het lijkt mij dat het me gelukt is. Van Buitenen is later naar me toegekomen om te zeggen dat hij zich vergist had. Ere wie ere toekomt, hij heeft zijn excuses aangeboden. Ook in het openbaar.”

U wordt nog wel achtervolgd door uw zakelijke banden met Paarlberg.

„Ik heb het al vaak gezegd: die banden zijn al jaren geleden verbroken. En in de tijd dat ze er waren, was ik me in het geheel niet bewust van mogelijke problemen. Daarbij moeten we het oordeel van de rechter over Paarlberg nog afwachten. Er wordt zoveel gesuggereerd. Het NOS-Journaal heeft iets over Paarlberg te melden, er wordt een foto getoond waar hij en ik samen op staan, en dan wordt er ingezoomd op zijn gezicht. Dat kan toch alleen maar bedoeld zijn om mij in een raar daglicht te stellen?”

Draagt het ertoe bij dat u niet meer in Nederland wil wonen?

„Ik heb altijd in het buitenland willen wonen. Tijdens mijn studie dacht ik: ik ga bij het IMF werken. Toen kwam de vader van mijn latere zoon voorbij, dus het werd: afstuderen, trouwen, gezin. ? ? ?

? ? ? Ik ging bij de Nederlandse Economische Hogeschool (nu Erasmus Universiteit – red.) werken als wetenschappelijk medewerker. De president-curator van de Hogeschool zei tegen me dat ik mijn baan moest opgeven als ik zwanger werd. Reden waarom ik daar nog een tijd mee heb gewacht. Verder heb ik mezelf altijd graag willen bewijzen, maar ben ik ook een huismus, gehecht aan mijn spullen, aan vriendinnen, familie. Ik zal niet in Brussel blijven als ik geen commissaris meer ben, maar het wonen in een andere grote stad lokt me. Op iedere straathoek de kranten, koffie, alles in de buurt. Mijn zoon woont in San Francisco, mijn stiefzoon in Chicago. Zelf denk ik aan Londen of New York.”

De vraag is, nog een keer, of ze door haar verblijf in het buitenland, anders over Nederland is gaan denken.

Nu zegt ze: „Politiek is het een beetje de dood in de pot. In de steden die ik net noemde – waar ik van onder de indruk ben, is de bruisende energie die je overal voelt, de levendigheid.”

En die voelt u niet in Nederland.

„Nou eh...” Ze denkt even na. „Ik heb in Nederland veel interessante uitdagingen gehad.” Ze denkt weer even na. „Ik zal nooit afgeven op mijn land. Maar het volgende stuk van mijn leven zal ik er niet doorbrengen. Ik voel me nu meer Europeaan dan Nederlander.”

Ze is ook anders naar de wereld búíten Nederland gaan kijken, zegt ze. Ze zit in Brussel naast Louis Michel, die Afrika in zijn portefeuille heeft. Alles wat ze altijd dacht over Afrika, zegt ze, is veranderd door wat hij haar erover vertelt. „De betekenis van stammen, de positie van vrouwen, de rol van godsdienst, het probleem van de illegale vluchtelingen, daar denk ik nu genuanceerder over.” En dat is nog maar één voorbeeld.

Bent u er politiek door veranderd?

„Ik ben gespitster geraakt op het belang van een daadkrachtige, transparante en voorspelbare overheid.” Deze zinnen heeft ze vaker uitgesproken, zo soepel komen ze eruit. En ook de zinnen die ze als antwoord geeft op de volgende vraag: wat het met haar doet om boetes van miljoenen euro’s op te leggen. Je zou hopen dat ze zegt: geweldig, dit is macht, ondernemingen moesten me niet en nu zal ik ze krijgen.

Maar nee. Ze zegt: „Het doet me weinig.” Waarna ze wel even meldt dat ze alleen al in 2007 bij elkaar voor tweeënhalf miljard euro aan boetes heeft uitgeschreven. „En het jaar is nog niet voorbij.”

Het geeft haar geen ‘kick’. Het maakt haar ‘verdrietig’. Zo veel bedrijven die zich niet aan de regels houden. Zo veel consumenten die daardoor gedupeerd worden. Wat zou het voor de economie een zegen zijn als bedrijven géén kartels vormden, géén prijsafspraken maakten, géén misbruik maakten van hun marktpositie. Meer groei. Meer banen. Meer kans dat het doel van de ‘Lissabonagenda’ gehaald wordt: Europa in 2010 de meest dynamische en concurrerende economie van de wereld.

Zien we nu de echte Neelie?

Afgemeten: „Ik doe iets dat zin heeft en dat effect heeft. Ik kan op concrete en pragmatische wijze meehelpen aan een iets betere wereld. Dat past bij mij.”

En dan komt ze, weer onverwacht, terug op wat haar – het kan niet anders geformuleerd worden – stoort in Nederland. Het geklaag. Het alles – welvaart, democratie – maar for granted nemen. Het gebrek aan lust om de handen uit de mouwen te steken.

Hoe komt dat?

„Goeie vraag.”

Nou?

„Ik moet heel voorzichtig zijn. Nederland tendeert eh... wel wat naar eh...”

U wilt het niet zeggen?

„Ik sprak met de minister van Economische Zaken van een van de Baltische Staten, een jonge man nog, hij zag er in elk geval aanmerkelijk jonger uit dan ik. Bij de lunch kregen we het over de Noordelijke IJszee en het milieu, en het verbaasde me dat hij daar zo veel van afwist. Hij vertelde me dat hij er twee jaar gelegerd was geweest, toen hij zijn dienstplicht vervulde voor de Sovjet-Unie. Hij vroeg of ik nu begreep waarom hij, opgegroeid onder het communisme, zo zijn best deed voor de Europese Unie. En dan zitten wij in Nederland te zeuren over eh... nou moet ik iets heel onbenulligs verzinnen... Laat ik dit zeggen: het is in het buitenland niet uit te leggen dat wij een dierenpartij hebben, of een actiegroep die een pedofielenpartij wil oprichten. Ik merk dat Nederland in de ogen van buitenlanders erg los van de wereld is.”

Als het vliegtuig bijna geland is, gaat het gesprek over ouder worden. Nee, daar heeft Neelie Kroes geen probleem mee. Ze vindt het leuk om jarig te zijn. Ze vindt het prettig om niet meer iemand te hoeven wórden, maar iemand te zíjn. „Ik herinner me dat ik als meisje in het Rijksmuseum het portret zag dat Rembrandt van zijn moeder maakte. Ik dacht: wat moet het fantastisch zijn om zo te worden, met al die rimpeltjes.”

Maar...

Ze is de vraag voor. „Ik had extreme ectropion en daar moest daar moest iets aan gedaan worden.” (Ectropion: onderoogleden die bij het ouder worden steeds meer naar buiten draaien, waardoor de ogen gaan tranen en ontstoken kunnen raken.) „Verder zal ik altijd mijn best doen om er goed uit te zien, goed gekleed te zijn. Het is heel simpel: je toont er respect mee voor je omgeving en je voelt je beter. Maar in het weekend loop ik ook wel in een spijkerbroek, hoor. Zonder verf op mijn gezicht.”

Dan staat ze op en gaat in het halletje bij de deur staan. „Obrigado”, zegt ze nog een keer tegen de purser. En in het Engels: „Ben je nu vrij of ga je vandaag nog een keer terug?” Het is 10 uur, 9 uur Portugese tijd.

Buiten wordt ze opgewacht door twee stewardessen die haar en Jean-Philippe Monod de Froideville met een privébusje naar de viproom brengen – hier is die wel open. Roomkleurige leren bankstellen, marmeren toiletten met bidet, een ober die een glas water inschenkt. Geen sprake van dat mevrouw de commissaris straks met de KLM terugvliegt. TAP Portugal ziet het als een eer om haar vanmiddag op tijd terug in Brussel te krijgen.

Het hoofd representatie van de Europese Unie in Portugal brengt haar naar de BMW die met draaiende motor staat te wachten. Daar gaat ze, geëscorteerd door twee motoragenten die al het andere verkeer stilleggen, naar het gebouw waar de conferentie is.

„Zo gaat het normaal niet hoor”, zegt Jean-Philippe, in de auto achter haar. „Dat doen de Portugezen omdat ze nu voorzitter zijn van de Europese Unie.”

Neelie Kroes houdt haar verhaal voor vertegenwoordigers van consumentenorganisaties, ambtenaren van ministeries van economische zaken en justitie, ondernemers, onderzoekers, advocaten. Ze richt zich tot de gastheer. „Dear Fernando, ik ben vereerd dat ik hier aanwezig mag zijn, om meer dan één reden. Ten eerste, Lissabon is een prachtige stad en... ” Ze laat het klinken alsof ze het ter plekke bedenkt.

Als ze is uitgesproken, geeft ze een briefje aan Jean-Philippe. ‘Hoe laat moeten we hier uiterlijk weg?’ Er is nog net tijd om in de gang een paar vragen te beantwoorden van een journalist van de Portugese televisie die een portret van haar maakt. „Hij wil het een beetje persoonlijk doen”, zegt het hoofd representatie. „Zeker over hoe ik vanavond thuiskom in mijn leeggehaalde huis”, zegt Neelie Kroes.

Maar de journalist weet dat hij maar twee minuten heeft. Dus vraagt hij: „Wat vindt u van Lissabon?” En: „Hoe voelt het om als Dutch girl het grote Amerikaanse Microsoft aan te pakken.” Neelie Kroes lacht vriendelijk en zegt: „Ik ben een European girl en ik kijk niet hoe groot bedrijven zijn of welke nationaliteit ze hebben. Ik kijk of ze zich aan de regels houden.”

De voorzitter van de Portugese mededingingsautoriteit, tien centimeter kleiner dan zij, loopt met haar mee naar de uitgang. Het kopje koffie met hem gaat ook niet door, maar nee hoor, dat vindt hij helemaal niet erg, mevrouw de commissaris komt volgende week toch terug?

Om half twaalf Portugese tijd is ze weer op het vliegveld. De stewardessen van TAP Portugal vragen of ze er bezwaar tegen heeft dat ze het privébusje naar het vliegtuig deelt met de minister van water, land en milieu van Oeganda.

„Natuurlijk niet”, zegt Neelie Kroes. Ze geeft iedereen een hand, zegt ‘obrigado’ tegen de mannen en ‘obrigada’ tegen de vrouwen. In het busje stelt ze zich voor aan een kleine, zwarte vrouw in Afrikaanse kleren. „Wat leuk om u te ontmoeten”, zegt ze. „Mag ik vragen: hoeveel vrouwen zitten er in de regering van uw land?”

Tien dagen later, als ze dit verhaal gelezen heeft, belt ze op. Waarom staan haar opmerkingen over prinses Máxima en de identiteit van Nederlanders er niet in? Ze heeft er nog eens over nagedacht, ze zou het toch graag gezegd willen hebben. „Máxima had het gelijk van de vismarkt, identiteit is zo persoonsgebonden, zo individueel. Er ís niet één identiteit. En als je dan ziet hoe hysterisch daar op gereageerd wordt, het is niet te beschrijven.

Wat ik zo vreemd vind: dat Nederlanders volgens onderzoek zo tevreden zijn met hun leven, het meest tevreden van heel Europa. Ik vraag me wel eens af wie ze voor die onderzoeken spreken. Ik hoor alleen maar geklaag.”

NEELIE KROES TEGEN KARTELS

De directeur van een dierentuin in Groot-Brittannië belde naar Brussel: de dierentuinen in Nederland krijgen staatssteun, oneerlijk. „Met zoiets gaan we ons niet bezighouden”, zegt Neelie Kroes. Ze is Eurocommissaris voor Mededinging, ze moet eerlijke concurrentie tussen bedrijven in Europa garanderen en erop toezien dat regeringen bedrijven in hun eigen land niet financieel bevoordelen. Maar hoe doet ze dat, met 762 ambtenaren? („Minder dan ik vroeger had bij Verkeer en Waterstaat voor de dijken en de waterwegen”, zegt ze.)

Het kan beginnen met een klikker, zegt ze. Een ondernemer die de dupe is van de prijsafspraken of het misbruik van marktpositie van andere ondernemers. Of een ondernemer die daar zelf aan meedeed, maar heeft zitten rekenen: als ik mezelf aangeef, krijg ik korting op de boete.

Het kan ook beginnen met een inquiry, een zelfgeïnitieerd onderzoek naar sectoren waar „je kunt ruiken dat het fout zit”. Neelie Kroes wilde wel vier inquiries beginnen toen ze Eurocommissaris was geworden, in november 2003. Het werden er twee, energie en financiële diensten. Vorig jaar kwam telecom erbij.

Maatregelen tegen concurrentievervalsing mogen niet door bedrijven of door nationale overheden worden beïnvloed, en daarom legt Neelie Kroes verantwoording af aan de Europese rechter en uiteindelijk aan het Europees Parlement. Maar ondernemers en regeringen proberen het wel bij haar. „Ze schieten me aan bij een diner, bij een bijeenkomst. En dat is dan niet om over het weer te praten.”

Ze heeft geleerd om altijd op haar hoede te zijn en neutraal te reageren. „Stuur me een brief, zeg ik dan. Dan ligt het vast. En u hoort van ons.”

BIOGRAFIE NEELIE KROES

Geboren 19 juli 1941 in Rotterdam

Lid gemeenteraad Rotterdam, 1970 - 1977

Lid Tweede Kamer, 1971 - 1977

Staatssecretaris Verkeer en Waterstaat, 1977 - 1981

Lid Tweede Kamer, 1981 - 1982

Minister Verkeer en Waterstaat, 1982 - 1989

President Nyenrode, 1991 - 2000

Europese Commissie, vanaf 2004